Κείμενο : του Ευστρατίου Τσιρταβή Πηγή : «Περιοδικό Θρακικός Οιωνός» τεύχος ΙΔ΄ Θέρος 2001, Αλεξανδρούπολη «Εικόνες από το παλιό Διδυμότειχο και τον Έβρο».
-
- ΜΕΤΚΕ
Το παρακάτω κείμενο αποτέλεσε θέμα ομιλίας του Ευστρατίου Τσιρταβή στο Γ’ δημοσιογραφικό συνέδριο της Σαμοθράκης τον Ιούνιο του 1994.
Όπως είναι γνωστό ο Έβρος βρήκε την λευτεριά του στα μέσα του Μαΐου του 1920 και ενώ η μικρή τότε Αλεξανδρούπολη προσπαθούσε να συγκροτηθεί σε πόλη, να μαζέψει τον κόσμο της, που είχε φύγει με την κάθοδο των Βουλγάρων το 1913 και να περιθάλψει του χιλιάδες πρόσφυγες που ήρθαν μετά την καταστροφή του 1922, οι άλλες δύο πόλεις του νομού Έβρου, Σουφλί και Διδυμότειχο, ήταν συγκροτημένες και λειτουργούσαν με τα δικά τους ήθη και έθιμα.
Ειδικά το Διδυμότειχο με την μακραίωνη ιστορία του, πρωτεύουσα δύο κραταιών αυτοκρατοριών κάποτε, επί αυτοκράτορα Ιωάννη Καντακουζηνού το 1341 και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας επί Μουράτ Α’ δέσποζε στην περιοχή πληθυσμιακά, οικονομικά και πολιτισμικά ακόμη.
Το Παλιό Διδυμότειχο
Σ’ αυτό το προπολεμικό Διδυμότειχο την εποχή του μεσοπολέμου, όταν όλα ήταν χειροκίνητα και η δημοσιογραφία στα σπάργανα, όταν δημοσιογράφος σήμαινε μουντζουρωμένα δάκτυλα και μύριζε παντού μελάνι, όπου η κούραση και το ξενύχτι περίσσευε για να προλάβεις και την τελευταία είδηση και το ταχυδρομείο, εκδιδόταν δύο εβδομαδιαίες εφημερίδες.
Η μία από τον Γρηγόρη Μήτκα, ο οποίος διατηρούσε βιβλιοπωλείο στην πλατεία της πόλης και ήταν το εντευκτήριο των μορφωμένων, καθηγητών, Δασκάλων, που ήταν πάρα πολλοί λόγω της μεγάλης περιφέρειες, υπαλλήλων και άλλων. Είχε τίτλο «ΘΡΑΚΗ» με μεσαίο σχήμα, άλλοτε δισέλιδη και άλλοτε τετρασέλιδη, με αποκλειστικότητα στα πολιτικά και τοπικά θέματα, ιδίως δημοτικά και οικονομικά. Έκλεισε το 1943, όταν ο εκδότης της διορίστηκε Γενικός Γραμματέας του Δήμου Διδυμοτείχου, η παρουσία του οποίου ήταν αρκετά σημαντική.
Η άλλη, του Γεωργίου Αποστολίδη, είχε τα γραφεία της στην επάνω αγορά, ανεβαίνοντας το φρούριο – Καλέ το λέγανε και τους γνήσιους Δημοτιανούς Καλελιώτες – εκεί προς το γυμνάσιο και τη Μητρόπολη, και βασικά ήταν λιγότερο βιβλιοπωλείο και περισσότερο τυπογραφείο.
Η εφημερίδα Έβρος από το αρχείο της οικογένειας του Νίκου Δ. Τριανταφυλλόπουλου. Φύλλο 6 Δεκ 1930.
Τίτλος της «ΕΒΡΟΣ», εβδομαδιαία σε μικρό σχήμα, δισέλιδη ή τετρασέλιδη ανάλογα με τα γεγονότα, με καλή κυκλοφορία στην ενδοχώρα, γιατί είχε κοινωνικά και αθλητικά. Διέθετε και αθλητικό συντάκτη. Η γυναίκα του συγχωρεμένου πια Αποστολίδη, η κυρία Ελένη, ήταν παιδαγωγός και είχε καλή πένα και βοηθούσε σημαντικά. Υλικό υπήρχε πολύ, γιατί ανάμεσα στο Διδυμότειχο και το Σουφλί επικρατούσε ποδοσφαιρική αντιζηλία αλλά και πολιτιστική. Ομηρικοί καυγάδες γίνονταν, που έδιναν αφορμές για πολλά σχόλια και άφθονο χιούμορ και χαρακτηρισμούς. Το ίδιο συνέβαινε και με την Ορεστιάδα αλλά για οικονομικούς λόγους. Η κοινότητα τότε Ορεστιάδας δεν είχε επιβάλλει τον φόρο των εγχώριων προϊόντων και πουλούσε φθηνότερα και το παζάρι της ήταν σωστό πανηγύρι.
Ο «ΕΒΡΟΣ» διέκοψε την κυκλοφορία του με τον πόλεμο και επανεκδόθηκε για λίγο διάστημα μεταπολεμικά στην Αλεξανδρούπολη. Επίσης από τον άλλοτε δήμαρχο Διδυμοτείχου κ. Γ. Σπυράκη εξεδόθη το 1963 για λίγο διάστημα η εβδομαδιαία εφημερίδα «Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ», όπως και «Ο ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ» του Απόστ. Βραχιόλογλου, το 1932.
Όσο για την Ορεστιάδα, μετά τον πόλεμο εξεδόθησαν δύο βραχύβιες εφημερίδες. Η μια από την Αλεξανδρούπολη Αθαν. Αθανασιάδη με τίτλο «ΟΡΕΣΤΙΑΣ» και η άλλη από τον Γεώργιο Μαυρίδη και τη γυναίκα του, με τίτλο «ΑΚΡΙΤΙΚΑ ΝΕΑ», και ακόμη ο «ΑΜΦΙΚΡΙΣΟΣ».
Το Σουφλί δεν φαίνεται να είχε εφημερίδα, εκτός από μια μαθητική που έβγαζε ο Κώστας Θρακιώτης.
Για την Αλεξανδρούπολη τα πράγματα είναι διαφορετικά. Σαν έδρα Νομαρχίας με όλες τις υπηρεσίες και συγκοινωνιακός κόμβος από θάλασσα, στεριά και αέρα, έχει συνεχή ανοδική πορεία, που διακόπτεται με τον πόλεμο και συνεχίζεται μετά από αυτόν. Πόλη με κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, χωρίς αυστηρά ήθη και έθιμα, καθένας είχε αυτά που έφερε από τον τόπο του, δέκτης κάθε καινούργιου, είχε γυμνάσιο και σχολεία με εξαιρετικά φωτεινούς και πατριώτες ανθρώπους που έβαλαν τη σφραγίδα τους στην πρόοδο της πόλης, όμως η ίδρυση του διδασκαλείου με τη μεγάλη παρουσία και συμβολή το 1923 του παιδαγωγού και φιλοσόφου αείμνηστου Θεοδώρου Καστάνου, στη μνήμη του οποίου έγινε πρόσφατα τιμητική εκδήλωση, έδωσε μια άλλη πνοή και έβαλε, όπως λένε, τις βάσεις για την παραπέρα πολιτιστική μας ανάπτυξη, αλλά και την δραστηριοποίηση των άλλων διανοουμένων της πόλης. Ξεκινά σαν τριτάξιο στην αρχή, μετά πεντατάξιο και το 1934 έγινε Παιδαγωγική Ακαδημία με πρώτο διευθυντή τον μεγάλο Ευάγγελο Παπανούτσο, μια άλλη σημαντική μορφή που άφησε παρακαταθήκη στα πολιτιστικά του τόπου μας. Οι νέοι Δάσκαλοι αποφοίτησαν το 1929-30. Τα προσφυγόπουλα συμπλήρωσαν τα πολλά κενά των σχολείων κι έγιναν οι πνευματικοί και κοινωνικοί απόστολοι της εξαιρετικά δύσκολης εκείνης εποχής. Όσο για τις εφημερίδες, όλες οι πληροφορίες συγκλίνουν ότι η πρώτη εξεδόθη από το δικηγόρο Βάιο το 1922 με το όνομα «ΦΑΡΟΣ». Ανέκαθεν ήταν το σήμα κατατεθέν της πόλης.
Επίσης από τη Νομαρχία Έβρου για λίγο καιρό εξεδόθη το περιοδικό «ΧΡΟΝΟΣ».
Σωστές όμως επαγγελματικές εφημερίδες ήταν η «ΠΡΟΟΔΟΣ» του ρέκτη Αθανασίου Ζαρδαλίδη, φλογερού δημοκράτη, που έκλεισε με το κίνημα του 1935 και η «ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ» του Χρηστάκη Χρηστίδη, το 1928, με πλούσια κοσμική στήλη μια και ο ίδιος ήταν κοσμικότατος, η «ΔΥΤΙΚΗ ΘΡΑΚΗ», στην αρχή με διευθυντή των Κώστα Αντωνιάδη και στη συνέχεια με τον Βασίλη Νικολαΐδη και τέλος τον Γεώργιο Παπαδόπουλο. Η Εφημερίδα «ΑΓΩΝ» του Βασίλη Μαλατάκη, η οποία σαν κυβερνητική το 1935 έβγαινε και σε παράρτημα μια και δεν υπήρχαν άλλες ειδήσεις και γινότανε ανάρπαστη με μια δραχμή. Ο ίδιος επιχείρησε να βγάλει το «ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΕΒΡΟΥ» που ήταν τότε της μόδας αλλά έμεινε στα σχέδια και στα χαρτιά. Όλες ήταν εβδομαδιαίες δισέλιδες σε μικρό σχήμα και κυκλοφορούσαν σε όλο τον Νομό.
Το 1934 κυκλοφόρησε από τον τιμηθέντα πρόσφατα από το Δημοσιογραφικό συνέδριο Αθαν. Αθανασιάδη ο «ΑΔΙΑΛΛΑΚΤΟΣ», ο οποίος κατά το κίνημα μετονομάσθηκε «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΑΔΙΑΛΛΑΚΤΟΣ» και επόμενο ήταν μετά από αυτό να κλείσει. Συντάκτης του ο αποβιώσας ήδη Αντώνιος Πάντσιος, ο οποίος ξεχώριζε με τα γκολφ παντελόνια και τις πολλές δραστηριότητές του. Τερμάτισε τη σταδιοδρομία του μεταπολεμικά σαν συντάκτης της Μακεδονίας του Βελλίδη.
Ακόμη την ίδια εποχή ο ανήσυχος Αθανασιάδης εξέδωσε για το νησί τη Σαμοθράκη που είχε την ίδια τύχη. Τέλος προσπάθεια να εκδοθεί ημερήσια με τίτλο «ΗΧΟ ΤΟΥ ΕΒΡΟΥ» απέτυχε.
Το 1936 από τον δικηγόρο Κώστα Καρυωτάκη, πατέρα του σημερινού συμβολαιογράφου, εξεδόθη με τίτλο «ΠΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ΝΕΑ», η οποία με τον πόλεμο έκλεισε και δεν επανεξεδόθη.
Μεταπολεμικά τα πράγματα αλλάζουν καθώς η Αλεξανδρούπολη προσπαθεί να συνέλθει από την κατοχή και τον πόλεμο, ν’ ανοικοδομηθεί και να βρει το ρυθμό της.
Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ “ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΘΡΑΚΗ”
Από τις παλιές εφημερίδες μόνο η «ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ» του Χρηστίδη επανεκδίδεται, ενώ στη δημοσιογραφική σκηνή παρουσιάζεται ο από την Μυτιλήνη Γεώργιος Κονδύλης, άνθρωπος γεννημένος για δημοσιογράφος, μαθητής του Μυριβήλη και άλλων ονομαστών δημοσιογράφων, η γυναίκα του οποίου ήταν από τον Έβρο, και εκδίδει την «ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΘΡΑΚΗ», εβδομαδιαία στην αρχή, δισεβδομαδιαία αργότερα με τη βοήθεια και του αδελφού του Νίκου Κονδύλη και τέλος ημερησία, η οποία και σήμερα συνεχίζει την παράδοση υπό τη διεύθυνση του γιου του δικηγόρου Σταύρου Κονδύλη.
Επίσης από τον Αθαν. Αθανασιάδη εκδίδεται ο «ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ» ως εβδομαδιαία, ο οποίος διέκοψε στον καιρό της χούντας.
Ο Γιάννης Κουρατζής, τουριστικός πράκτορας, εκδίδει περιοδικά το «ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ» χωρίς συνέχεια και το 1960 εκδίδεται από τον Ανδρέα Δάγκα ο «ΕΠΑΡΧΙΑΚΟΣ ΤΥΠΟΣ» εβδομαδιαίος αρχικά και ημερήσιος αργότερα και ο οποίος συνεχίζει την έκδοση του και σήμερα από την οικογενειακή επιχείρηση «ΕΚΔΟΤΙΚΗ».
Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ “Η ΓΝΩΜΗ”
Τέλος η «ΓΝΩΜΗ» από ομάδα εκδοτών συνεταιριστικής μορφής με πρωτεργάτες τους αδελφούς Δούκα, Χατζόπουλο, σημερινό δήμαρχο Τυχερού, Γιάννη Λασκαράκη μηχανικό, που εδώ και μερικά χρόνια εκδίδει και διευθύνει ο ίδιος την εφημερίδα σαν ημερήσια πλέον, με σημαντική και πλούσια ύλη, και μεγάλη κυκλοφορία.
Ακόμη πρέπει να συμπληρώσουμε ότι κατά το 1935 εξεδόθη από τους Γ. Κονδύλη και Α. Αθανασιάδη η ημερήσια εφημερίδα «ΠΑΝΘΡΑΚΙΚΗ», η οποία τυπωνότανε στην καβάλα στα πιεστήρια της «ΠΡΩΙΝΗΣ» του αείμνηστου Περ. Μπακλαβά, με φιλοδοξία να κυκλοφορεί και να καλύπτει όλη τη Θράκη αλλά λόγω τεχνικών και άλλων δυσκολιών κυκλοφόρησε για ένα μήνα και κάτι. Μετά η εφημερίδα συνέχισε σαν εβδομαδιαία από τον γαμπρό του Κονδύλη Νικ. Βασιλείου, η οποία και συνεχίζει μέχρι σήμερα την έκδοσή της με την επιμέλεια της ταπεινότητάς μας. Επίσης από την σύζυγο του Βασιλείου κ. Χρυσάνθη εκδίδεται η εβδομαδιαία «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΡΑΚΗ» και από τον υιό του Δάγκα το «ΘΑΡΡΟΣ». Επίσης «Η ΚΡΑΥΓΗ ΤΗΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ» του φίλου Βαφείδη.
Για μικρό χρονικό διάστημα από τον Μ. Πρίνια εξεδόθη με αθλητικό περιεχόμενο «ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΕΒΡΟΥ» και από τον αείμνηστο κ. Φανφάνη «Ο ΚΗΡΥΞ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ», με δημοσιογραφική παράδοση και άριστο περιεχόμενο.
Έτσι σήμερα στην Αλεξανδρούπολη κυκλοφορούν τρεις ημερήσιες εφημερίδες, πολυσέλιδες, δυναμικές και με πλούσια ύλη, καλύπτουν όλο τον Έβρο και με σημαντική κυκλοφορία και επί πλέον εκτός των παραπάνω εβδομαδιαίων που αναφέραμε «Ο ΜΑΧΗΤΗΣ» του συγκροτήματος Κονδύλη, ο «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΕΒΡΟΣ» όργανο του τοπικού Κ.Κ.Ε., το αθλητικό «ΓΗΠΕΔΟ» από τον Δάγκα, από την οικολογική εταιρεία Έβρου τα «ΕΒΡΟΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ» και από τον Νίκο Δ. Μανδάνη το «ΠΑΝΘΡΑΚΙΚΟ ΒΗΜΑ».
Ακόμη από το 4ο Γυμνάσιο Αλεξανδρούπολης εκδίδεται εφημεριδούλα με τίτλο «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ», όπως και από την Οικολογική εταιρεία.
Παράλληλα εκδίδονται τα περιοδικά «ΓΝΩΡΙΜΙΑ» της Ι. Μητρόπολης Αλεξανδρουπόλεως που κλείνει τα 20 χρόνια, η «ΕΝΔΟΧΩΡΑ» με θρακιώτική ύλη και με προβολή των ντόπιων πολιτιστικών μας πραγμάτων, που έχει ηλικία 7 χρόνων, με κυκλοφορία και στο εξωτερικό, το περιοδικό «ΕΞΩΠΟΛΙΣ» που θεωρείται σαν μια συνέχεια του «ΕΝΕΔΡΑ» και αξίζει να μνημονεύσουμε το περιοδικό «ΘΡΑΚΙΚΗ ΕΣΤΙΑ» του Τάσου Λυμπόπουλου που εξέδωσε τρία τεύχη.
