Κείμενο του «Καστροπολίτη» Ιωάννη Α. Σαρσάκη
Το κάστρο του Διδυμοτείχου, αποτελεί για την πόλη μας το σημαντικότερο ιστορικό της μνημείο, και έχει καταστεί στη συνείδηση των Διδυμοτειχιτών ως το ¨σήμα κατατεθέν¨ της. Εδώ και 14 αιώνες, στέκει αγέρωχο και περήφανο (αν και βαριά πληγωμένο από την έλλειψη συντήρησης), διατρανώνοντας την πλούσια Βυζαντινό/Ρωμαίικη κληρονομιά του Διδυμοτείχου, αλλά και της ευρύτερης περιοχής. Ο πολιτισμός της Αυτοκρατορίας της Νέας Ρώμης/Κωνσταντινούπολης ή Ρωμανίας (όπως είναι η ορθή ονομασία της αυτοκρατορίας), άφησε στην πόλη ανεξίτηλα σημάδια, ειδικότερα στη λεγόμενη ύστερη εποχή (1204-1453). Στο Διδυμότειχο γεννήθηκαν οι αυτοκράτορες : Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης ο ελεήμων και άγιος της εκκλησίας μας καθώς και ο Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος. Άλλες παρουσίες σημαντικών ανθρώπων της Ρωμανίας και δη αυτοκρατόρων είναι οι παρακάτω : του Βασιλείου Β΄ του Βουλγαροκτόνου, του υιού του Ιωάννη Βατάτζη Θεοδώρου Β΄ Λάσκαρη, του Μιχαήλ Θ΄ Παλαιολόγου (συναυτοκράτορα) του Ανδρόνικου Γ΄ Παλαιολόγου και του Ιωάννη Στ΄ Καντακουζηνού. Επίσης στο Διδυμότειχο έζησαν (για μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημα) : ο στρατηγός Βάρδας Σκληρός, ο λόγιος Θεόδωρος Μετοχίτης, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννης Καματηρός (ο οποίος μετά την άλωση του 1204 κατέφυγε στο Διδυμότειχο) και βεβαίως να μη παραλείψουμε και δύο γυναίκες την Θεοδώρα Παλαιολογίνα Αγγελίνα Καντακουζηνή (μητέρα του Ιωάννη Στ΄) και την Ειρήνη Ασάναινα Καντακουζηνή (σύζυγο του Ιωάννη Στ΄) καθώς και άλλες σημαντικές προσωπικότητες της χιλιόχρονης Ρωμανίας.
Όλα αυτά τα αναφέρω, θέλοντας να αναδείξω την αυτονόητη υπεροχή του πολιτισμού της Ρωμανίας στο Διδυμότειχο, έναντι των άλλων πολιτιστικών-ιστορικών περιόδων της πόλης, οι οποίες βέβαια δεν είναι καθόλου αμελητέες. Όπως προανέφερα το κάστρο του Διδυμοτείχου, φανερώνει αμέσως το ¨Βυζαντινό¨Ρωμαίικο υπόβαθρο της πόλης στα μάτια του οποιουδήποτε επισκέπτη. Γεγονός όμως είναι ότι το κάστρο, ουδέποτε αξιοποιήθηκε όπως έπρεπε, ακόμα και στις εποχές που τα οικονομικά του κράτους ¨θεωρούνταν ανθηρά¨. Το σίγουρο είναι ότι με τη σημερινή ¨οικονομική κρίση¨ τα πράγματα είναι πιο δύσκολα ώστε να βρεθούν πόροι για την συντήρησή του. Οπότε θα πρέπει να εφευρεθούν καινοτομίες, οι οποίες στοιχίζουν ελάχιστα έτσι ώστε να διατηρηθεί και να τονιστεί ο Ρωμαίικος χαρακτήρας της πόλης. Ένα απλό παράδειγμα που θα βοηθήσει σ΄ αυτό, (έχοντας μικρό κόστος), είναι η μετονομασία των κεντρικών οδών του Διδυμοτείχου και ειδικότερα των οδών που καταλήγουν στο κάστρο, δίδοντας ονόματα αυτοκρατόρων – πατριαρχών – αγίων – λογίων καθώς και άλλων προσωπικοτήτων της Ρωμανίας.
Έτσι ο πεζόδρομος Βενιζέλου, θα μπορούσε να μετονομαστεί σε πεζόδρομο Λέοντος Α΄ του Θρακός, ο οποίος βεβαίως καταγόταν από τη Θράκη και έχει αγιοκαταταχθεί στο αγιολόγιο της εκκλησίας μας. Επίσης η οδός Νίκης που οδηγεί προς το νέο συνοικισμό και είναι παράλληλη με το στρατόπεδο Πεταλωτή (όπου στεγάζεται η XVI Μ/Κ ΜΠ), μπορεί να μετονομαστεί σε οδό Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, σε συνδυασμό με τη ρήση του εμβλήματος της Μεραρχίας ¨πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν¨, που αποτελεί μέρος της απάντησης του μαρτυρικού αυτοκράτορα προς στον Μωάμεθ τον πορθητή. Ακολούθως και η οδός Β. Γεωργίου ως η πρώτη κεντρική οδός που συναντά κανείς μπαίνοντας στη πόλη μας θα μπορούσε να πάρει το όνομα του πρώτου αυτοκράτορα της Ρωμανίας, δηλαδή οδός Μεγάλου Κωνσταντίνου.
Η πλατεία της πόλης μας θα μπορούσε να ονομαστεί πλατεία Θεοδώρου Β΄ Λασκάρεως, ο οποίος ήταν υιός του Διδυμοτειχίτη Ιωάννη Βατάτζη (οπότε θεωρείται και αυτός Διδυμοτειχίτης) και τον διαδέχθηκε στο θρόνο της Νίκαιας από το 1254 έως το 1258. Ο Θεόδωρος υπήρξε ένας ικανός κυβερνήτης, εξαιρετικά μορφωμένος και δίκαιος άνθρωπος με βαθιά ελληνική συνείδηση, πέθανε νέος αφήνοντας πολλά κείμενα εκ των οποίων το σπουδαιότερο είναι ο Μεγάλος παρακλητικός κανόνας προς την Υπεραγία Θεοτόκο. Επίσης πέραν των προσόντων που ανέφερα, το πέρασμά του και η διαμονή του την πόλη μας κατά τα χρόνια της βασιλείας του, νομίζω πως δικαιολογεί την επιλογή μου.
Στο όλο εγχείρημα μπορεί να δοθεί και μια εικαστική καλαισθησία, αν χρησιμοποιηθούν οδοπινακίδες οι οποίες θα περιέχουν μια ιδιαίτερη διακόσμηση, με συνοπτικά ιστορικά στοιχειά για την κάθε προσωπικότητα που αναφέρονται. Σχετικά με τη διακόσμηση των οδοπινακίδων και για την αποφυγή εξόδων που αφορούν την εικαστική δημιουργία τους, μπορεί ο Δήμος να διοργανώσει ένα διαγωνισμό, όπου θα συμμετέχουν μαθητές και ιδιώτες εθελοντές. Οι ενδιαφερόμενοι θα υποβάλουν τις προτάσεις τους, εκ τις οποίες θα επιλεγεί και θα βραβευτεί η καλύτερη.
Βεβαίως όλα αυτά αποτελούν απλές δικές μου σκέψεις, ειδικότεροι από εμένα μπορούν να ερευνήσουν και να προτείνουν άλλες οδούς και άλλα ονόματα προσωπικοτήτων της Ρωμανίας. Το σίγουρο είναι ότι στον κάθε επισκέπτη που θα βλέπει το κάστρο και θα βαδίζει στις συγκεκριμένες οδούς, θα δημιουργείται συνειρμικά και υποσυνείδητα μια όμορφη εντύπωση, και μια αίσθηση ότι οι κάτοικοι και οι δημοτικοί άρχοντες της πόλης έχουν επίγνωση της ιστορικής της αξίας.
Κλείνοντας το κείμενο μου, θα δικαιολογήσω την ¨εμμονή¨ μου για την ταύτιση του Διδυμοτείχου με τον πολιτισμό και την ιστορία της Ρωμανίας, παραπέμποντας στα λόγια της μεγάλης ελληνίδας ιστορικού Ελένης Γλύκαντζη Αρβελέρ, η οποία σε συνέντευξη της στην κρατική τηλεόραση δήλωσε ότι : «το Βυζάντιο και η βυζαντινή ιστορία στο άμεσο μέλλον θα αναδειχθούν και θα προβληθούν σε μεγάλο βαθμό». Ιδού λοιπόν ¨δόξης στάδιον λαμπρόν¨ για την πόλη των κάστρων, στην οποία αν οργανωθούμε και επικεντρωθούμε στην προβολή της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου, η πόλη μας θα καταστεί πρωτοπόρος στην ανάδειξη της Ρωμαίικης κληρονομιάς της πατρίδας μας, και με βάση αυτήν θα αξιοποιήσει και όλα τα άλλα ιστορικά και πολιτιστικά μνημεία της.
