Η “ΚΥΡΙΑ ΤΗΣ ΔΟΞΑΣ”, ΤΟ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ ΚΑΙ ΣΠΑΝΙΟ ΑΓΑΛΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΟΞΑ ΤΟΥ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ, ΔΙΕΡΧΕΤΑΙ ΤΗΝ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ. ΜΕΤΑ ΑΠΟ 33 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΕΣΗ ΤΟΥ, ΠΑΡΕΜΕΝΕ ΚΡΥΜΜΕΝΟ ΣΕ ΑΠΟΘΗΚΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ. ΣΗΜΕΡΑ ΠΛΕΟΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΜΟΥΣΕΙΑΚΟ ΕΚΘΕΜΑ, ΟΜΩΣ ΑΡΚΕΤΑ ΜΑΚΡΥΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΤΟΥ, ΟΠΟΥ ΕΚΘΕΤΟΥΝ ΤΟ ΓΥΨΙΝΟ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ ΤΟΥ! Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΤΟΥ ΑΞΙΑ ΧΡΗΖΟΥΝ ΔΙΕΡΕΥΝΥΣΗΣ. Η ΥΠΑΡΞΗ ΤΟΥ ΟΦΕΙΛΕΙ ΝΑ ΕΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΕΙ ΤΟΝ ΜΟΧΛΟ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΚΑΠΑΝΗΣ, ΤΗΣ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ ΚΑΙ (ΙΣΩΣ) ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΠΟΥ ΤΟ ΓΕΝΝΗΣΕ.
Κείμενο: Ευάγγελος Σ. Σοβαράς (Καστροπολίτης), από Δόξας Διδυμοτείχου κατά γένος ορμώμενος.
Το άγαλμα από την Δόξα Διδυμοτείχου, από τις 25/6/2022, εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείου Αλεξανδρούπολης.
Σημαντικό και σπάνιο εύρημα από την περιοχή του χωριού Δόξα Διδυμοτείχου, το οποίο ακόμα δεν έχει αξιοποιηθεί και η αξία του δεν έχει εκτιμηθεί πλήρως. Πρόκειται για κορμό μαρμάρινου αγάλματος, που παρουσιάζει γυναικεία μορφή σε φυσικό μέγεθος, η οποία είναι ενδεδυμένη με χιτώνα και ιμάτιο.
Ο χιτώνας που φέρει η μορφή είναι ποδήρης (δηλαδή μακρύς χιτώνας που φτάνει μέχρι κάτω στα πόδια) και είναι ζωσμένος με ταινία που δένει με κόμπο κάτω από το στήθος της γυναίκας.
Το ιμάτιο τυλίγεται στην πλάτη της και συγκρατείται μπροστά από το δεξί της χέρι, στο ύψος του μηρού. Χρονολογείται στον 1ο-2ο αι. μ.Χ. και ανακαλύφθηκε στην περιοχή της Δόξας Διδυμοτείχου.
Αντίγραφο του αγάλματος (από γύψο) βρίσκεται στην Αρχαιολογική Έκθεση Βορείου Έβρου στο Σπήλαιο Τριγώνου.
Από το άγαλμα ελλείπει η κεφαλή και μέρη των άκρων, με αποτέλεσμα να μην έχει ακόμα προσδιοριστεί η μορφή που παρουσίαζε. Ως πρώτη εκτίμηση είχε αποδοθεί πως, η απότμηση (σπάσιμο) της κεφαλής να συνέβει περί τα 100 χρόνια πριν την ανάσυρση του αγάλματος από το έδαφος. Δηλαδή προς τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν ακόμη η περιοχή ήταν υπό τουρκοκρατία.
Η κομψή και ταυτόχρονα σεμνή ενδυμασία της μορφής, αλλά και η στάση του σώματος, οδηγούν στην εικασία πως πρόκειται για θεότητα που λατρευόταν σε κάποιο ιερό ή ναό της περιοχής, όπου ήταν τοποθετημένο σε βάθρο.
Το άγαλμα βρέθηκε το 1989 στην τοποθεσία “Τσιαΐρια” περίπου 1 χλμ δυτικά της Δόξας, από δύο κατοίκους της περιοχής, τον Σαράντη Κουτσουδόπουλο από την Δόξα και τον Κώστα Καραθανάση από την Μεγάλη Δοξιπάρα, ο οποίος ήταν και Γραμματέας της Κοινότητας Δόξας. Ήταν καταχωμένο στο έδαφος σε αγροτική τοποθεσία και εξείχε μόνο ο ένας ώμος που για χρόνια αποτελούσε και το ορόσημο μεταξύ κτημάτων (ως η “άσπρη πέτρα”).
Με την εύρεση του αγάλματος ειδοποιήθηκε η τότε Εφορεία Κλασσικών Αρχαιοτήτων Θράκης (έδρα Κομοτηνή) και αυθημερόν ανασύρθηκε και μεταφέρθηκε στην αποθήκη του Αρχαιολογικού Μουσείου Κομοτηνής.
Στη συγκεκριμένη τοποθεσία (“Τσιαΐρια”) της Δόξας, σύμφωνα και με την Αρχαιολογική Υπηρεσία, αλλά και από επιφανειακές έρευνες, προσδιορίστηκε πως υπήρχε αρχαίος οικισμός (πόλη) τουλάχιστον της ρωμαϊκής περιόδου, αλλά ίσως και παλαιότερος (Θρακικός). Στο χάρτη των σημαντικών αρχαιολογικών θέσεων της Θράκης, καταγράφεται ως θέση πόλης της ρωμαϊκής εποχής.
Σύμφωνα με την παράδοση των γηραιότερων κατοίκων της Δόξας, εκεί ήταν “το παλιό χωριό” που εγκαταλείφθηκε λόγω της επιδημίας πανώλης (πανούκλας), μάλλον την εποχή του μεσαίωνα. Οι επιζήσαντες της πανούκλας, μετοίκησαν ανατολικότερα κατά 1 χλμ όπου δημιούργησαν το νέο οικισμό, όπου σήμερα υπάρχει το χωριό Δόξα Διδυμοτείχου.
Η εγγύτητα του αρχαίου οικισμού (όπου η τοποθεσία εύρεσης του αγάλματος) με τη θέση του ταφικού τύμβου Μικρής Δοξιπάρας (2-3 χλμ), η χρονολόγηση του αγάλματος την ίδια ακριβώς εποχή με τις ταφές του τύμβου, αλλά και οι ομοιότητες που παρουσιάζονται με τα εκεί ευρήματα, δίνουν ισχυρούς λόγους ώστε να προσδιοριστεί ο τόπος κατοικίας των ενταφιασμένων του τύμβου, ως η αρχαία πόλη της Δόξας.
Ο αρχαιολόγος Διαμαντής Τριαντάφυλλος που πραγματοποίησε την ανασκαφή στον τύμβο της Μ.Δοξιπάρας, αναφέρθηκε στον συσχετισμό του τύμβου με τον αρχαίο οικισμό και το άγαλμα από την περιοχή της Δόξας Διδυμοτείχου. Επίσης δήλωσε πως οι ενταφιασμένοι στον εν λόγω τύμβο (με άμαξες, άλογα, κλπ) ανήκαν στην ίδια επιφανή οικογένεια που προερχόταν από την πόλη της ίδια περιόδου που υπήρξε στην εν λόγω θέση δυτικά της Δόξας. (Ημερίδα “Αρχαιολογικοί Θησαυροί του Βορείου Έβρου”, Διδυμότειχο 27/11/2016. Διοργάνωση: Δήμος Διδυμοτείχου και Ιστορικός και Πολιτιστικός Σύλλογος “ΚΑΣΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ-Γνώση και Δράση”)
Στα χρόνια που το άγαλμα βρισκόταν κρυμμένο στα σκοτάδια των αποθηκών, από την Αρχαιολογική Υπηρεσία δημιουργήθηκε γύψινο αντίγραφό του!!! Το αντίγραφο αυτό από χρόνων εκτίθεται στην Αρχαιολογική Έκθεση του Βορείου Έβρου, στο χωριό Σπήλαιο Τριγώνου του Δήμου Ορεστιάδας.
Έως ότου προσδιοριστεί η ταυτότητα της γυναικείας μορφής του αγάλματος της Δόξας και δεδομένης της υπόθεσης πως πρόκειται για θεότητα που τιμήθηκε από τους προγόνους μας, δεν μπορούμε να την αποκαλούμε αλλιώς παρά μόνο ως “Η ΚΥΡΙΑ ΤΗΣ ΔΟΞΑΣ”.
Η “Κυρία της Δόξας” στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης.
Το ωραίο αυτό γυναικείο άγαλμα, δεν έχει ακόμα προσδιοριστεί ως προς την ταυτότητά του και από το 1989 που βρέθηκε, παρέμεινε στην αποθήκη του Αρχαιολογικού Μουσείου Κομοτηνής. Από τις 25 Ιουνίου 2022 που εγκαινιάστηκε το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης, το άγαλμα της “Κυρίας της Δόξας” αποτελεί ένα από τα εκθέματα του υπόψη Μουσείου, στην θέση που αναφέρεται ως “Μορφές από μάρμαρο”.
Παρότι που μετά από τόσα χρόνια το άγαλμα βρήκε επιτέλους μουσειακή στέγη, δεν νομίζουμε ότι ικανοποιεί τον τοπικό πληθυσμό που το θεωρεί κτήμα του. Ούτε αισθάνεται ικανοποιημένος με το να εκτίθεται στην περιοχή μας, το γύψινο αντίγραφο του έργου! Ευελπιστούμε σύντομα να δημιουργηθούν οι συνθήκες ώστε κα αυτό όπως και άλλα σημαντικά ευρήματα του τόπου μας, να επιστρέψουν όπου ανήκουν, ώστε ή να προστεθεί στα εκθέματα του Βυζαντινού Μουσείου Διδυμοτείχου ή στον υπό κατασκευή μουσειακό χώρο του τύμβου της Μ.Δοξιπάρας. Ακόμα δεν θα πρέπει να αναστείλουμε τις προσπάθειες, η εύρεση και η αξιολόγηση του εν λόγω αγάλματος να αποτελέσει την αφορμή για εκτεταμένη αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή της Δόξας, όπου ήδη έχει προσδιοριστεί η θέση πόλης της ίδιας περιόδου με την ίδρυση από τον Τραϊανό, της σημαντικότατης Πλωτινόπολης του Διδυμοτείχου. Επίσης, καλό θα ήταν οι αρμόδιες αρχές να εντάξουν στην έρευνα που κάνουν για ελληνικά αντικείμενα σε συλλογές του εξωτερικού, και την κεφαλή του αγάλματος!
Ο βόρειος Έβρος αποτελεί πάντοτε τον τροφοδότη, σε έμψυχο και άψυχο υλικό, του νοτίου Έβρου. Τώρα με τα εγκαίνια του Αρχαιολογικού Μουσείου Αλεξανδρούπολης, αναδεικνύεται ξανά και σε τροφοδότη ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και τουριστικής ανάπτυξης!
Ο βόρειος Έβρος έχει ανάγκη τους ανθρώπους, την ανάπτυξη, την ανάδειξη, αλλά και την ιστορία του!
Ελπίζουμε και επανερχόμαστε …
Οι παραπάνω εικόνες από τα εγκαίνια του Αρχαιολογικού Μουσείου Αλεξανδρούπολης, στις 25 Ιουνίου 2022, όπου και η “Κυρία της Δόξας”, εν μέσω των επισκεπτών.
Αντίγραφο του αγάλματος που φιλοξενείται στην Αρχαιολογική Έκθεση Βορείου Έβρου στο Σπήλαιο Τριγώνου του Δήμου Ορεστιάδας.
