Κείμενο του Ιωάννη Γ. Ζαμπούκη (Φιλόλογος – Περιβαλλοντολόγος)
Οι γερανοί επηρεασμένοι από τον υγρό καιρό του Μαρτίου και τους νότιους ανέμους έφταναν από την Αφρική στα ρηχά νερά που υπήρχαν στα βαλτοτόπια του Πυθιώτικου κάμπου προαναγγέλλοντας την Άνοιξη.Οι φωνές τους,οι απογειώσεις και οι προσγειώσεις συνέθεταν εικόνα σπάνιας ομορφιάς, μαγευτικό θέαμα,μια συναρπαστική συναυλία για τους Θράκες κατοίκους!!!
Γιατί το είδος αυτό διαβιούσε στην πεδιάδα του Πυθίου Έβρου; Την πεδιάδα αυτή διασχίζει ένας μεγάλος ποταμός,ο Έβρος, και παράλληλα ένας παραπόταμος ή βραχίονάς του που ονομάζεται Παλαιομαρίτσα ή Μπερδεμένο Ρέμα που ξεκινούσε από τα βόρεια ελληνοτουρκικά σύνορα,ακολουθούσε μια πορεία σχεδόν παράλληλη με τον Έβρο και συνέβαλλε τελικά σ’αυτόν νότια του οικισμού του Πυθίου δίπλα στη σιδηροδρομική γραμμή επί του ποταμού Έβρου.Έτσι ανάμεσα στον ποταμό και τον παραπόταμο στην κλασική αρχαιότητα δημιουργούνταν μια παραποτάμια ζούγκλα και ένα μικρό «δέλτα» συνθέτοντας τη «δελταϊκή» πεδιάδα του Πυθίου!!! Η ζούγκλα αυτή διέθετε ακαλλιέργητα, χέρσα εδάφη, βαλτοτόπια, ρηχά ανοιξιάτικα νερά, μικρολίμνες,γκιόλια από τις πολύμηνες πλημμύρες του ποταμού και του παραπόταμου των οποίων τα νερά ενώνονταν μεταξύ τους, αφού στην αρχαιότητα δεν υπήρχαν αναχώματα.Η περιοχή αυτή ήταν ονειρικό, ασφαλές καταφύγιο για τους γερανούς που έβρισκαν τροφή και ανάπαυση σε απέραντους θαμνώνες με γιλγκίνια. Το μικρό δέλτα ήταν τόπος διατροφής, ανάπαυσης, φωλιάσματος και αναπαραγωγής των πουλιών.Έτσι τα πουλιά φώλιαζαν εκεί, έχοντας το αίσθημα της ασφάλειας, αφού περιοριζόταν αισθητά η δυνατότητα να εισβάλλουν οι θηρευτές, βοοειδή και άνθρωποι.
Τρέφονταν με σπόρους,βατόμουρα,τρυφερές ρίζες,έντομα, σκουλίκια, προνύμφες, σαλιγκάρια, αμφίβια και ερπετά.Το φυσικό περιβάλλον του Πυθίου συνδυασμένο με το κλίμα του ήταν ένας από τους ιδανικούς τόπους για τους γερανούς.Οι σταχτογερανοί (λατινιστί Grus Grus) την περίοδο 1950-1965 ήταν πουλί μεγαλόσωμο, μήκους 115 εκατοστών περίπου,με μακριά φτερά,σταχτί φτέρωμα, κεφάλι και λαιμό μαύρα,μια λευκή ταινία στα πλάγια του κεφαλιού και του λαιμού και στην κορυφή του κρανίου κόκκινο «στέμμα». Οι Πυθιώτες τη δεκαετία 1950 ονόμαζαν τους γερανούς «τούρνες».
Οι γερανοί διέμεναν στο Πύθιο άνοιξη,καλοκαίρι και φθινόπωρο, όμως ως ευπαθή πτηνά δεν μπορούσαν να υποφέρουν τη βαρυχειμωνιά και γι’αυτό, όταν τον Οκτώβριο διαισθάνονταν ότι αυτή πλησιάζει μετακινούνταν αρχικά στο δέλτα του Έβρου και από εκεί μετανάστευαν στη θερμή Αφρική. Πρώτα περίμεναν έναν ισχυρό βόρειο-βορειοανατολικό άνεμο που θα τους επιτάχυνε προς τα εμπρός, έπειτα υψώνονταν πολύ ψηλά για να βλέπουν τη διαδρομή μπροστά τους και μετά σχημάτιζαν τη διάταξη της πτήσης. Στα τέλη Σεπτεμβρίου και αρχές Οκτωβρίου οι γερανοί αποδημούσαν και το άκουσμα της κλαγγής τους κατά την αποδημία σήμαινε για τους γεωργούς την έλευση της ώρας να προχωρήσουν στην εντατικοποίηση των γεωργικών εργασιών, στο σκάψιμο,το όργωμα και τη σπορά των αγρών.Η αναχώρηση των γερανών θεωρείτο προάγγελος φθινοπωρινών βροχών,ενώ η επιστροφή τους από την Αφρική προάγγελος νοτιάδων, σύμφωνα με το ρωμαίο ποιητή: «grues fugiuntque Notos clamore secundo».
Η τελευταία παρουσία γερανών στο Πύθιο θεωρείται η δεκαετία του 1960. Δυστυχώς όμως αυτή η μεγάλη παράδοση αιώνων διακόπηκε για πολλούς και ποικίλους λόγους με κυριότερο την εξάλειψη όλων των παραποτάμιων χέρσων εδαφών που μετατράπηκαν πλέον σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις,π.χ. περιοχή Γκιολ, σε συνδυασμό και με την κατασκευή των παρέβριων αναχωμάτων για τη συγκράτηση των νερών του ποταμού κατά τις πλημμύρες.Η συνεχής ανάγκη αναζήτησης νέων εκτάσεων για γεωργική καλλιέργεια, αύξηση του εισοδήματος των αγροτών και γενικά οικονομική ανάπτυξη οδηγούσε σταδιακά στην ολοκληρωτική εκχέρσωση της παραποτάμιας ζούγκλας.Με άλλα λόγια στο γνωστό σε όλους μας σήμερα πρόβλημα : Θέλουμε «ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ή ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ;;;» επιλέξαμε το δεύτερο.
Έτσι οι γερανοί εξαφανίστηκαν όχι μόνο από το Πύθιο,αλλά και από τον Έβρο όλο,τη Θράκη που ήταν η πατρίδα τους,ενώ αντίθετα πολύ σημαντικοί βιότοποί τους σήμερα βρίσκονται στη Νότια Αφρική, στα σύνορα Κένυας-Τανζανίας,στο Ιράν,την Ινδία και την Κίνα.
ΦΩΤΟ
─ Βιότοπος γερανών στο Πύθιο
─ Είδη γερανών
─ Κάστρο Πυθίου
