Κείμενο του Ζαμπούκη Γ. Ιωάννη (Φιλόλογος-Περιβαλλοντολόγος)
Στις 20 Μαΐου το Πύθιο εορτάζει την 101η Επέτειο των «Ελευθερίων» του από τον τουρκικό ζυγό και της ενσωμάτωσής του στον Εθνικό κορμό της Πατρίδας μας, την μετάβαση του Οθωμανικού «Kouleli Bourgas» στο Ευρωπαϊκό Πύθιο, και γι’αυτό αξίζει να θυμηθούμε τα κρίσιμα ιστορικά γεγονότα του 1920 που αναφέρονται στο χωριό μας.
Η αποφασισθείσα με την συναίνεση των κυριοτέρων Συμμάχων μας της ΑΝΤΑΝΤ κατάληψη της Δυτικής Θράκης από τον Ελληνικό στρατό ανατέθηκε στο Σώμα Στρατού Εθνικής Αμύνης που αργότερα μετονομάσθηκε σε Στρατιά Θράκης και με Διοικητή τον Αντιστράτηγο Εμμανουήλ Ζυμβρακάκη βρισκόταν τότε σε εφεδρεία στην περιοχή Σερρών και Σιδηροκάστρου. Για την εκπλήρωση της ανωτέρω αποστολής του το Σώμα Στρατού Εθνικής Αμύνης είχε στη διάθεσή του: α) τη Μεραρχία Ξάνθης που περιελάμβανε 3 Συντάγματα Πεζικού, μία Μοίρα Πυροβολικού, Λόχο Μηχανικού και άλλα επικουρικά Τμήματα και βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη, όπου συμπλήρωνε την οργάνωσή της και ασχολείτο με την εκπαίδευση των ανδρών της, β) την 3η Μεραρχία που περιελάμβανε 2 Συντάγματα Πεζικού και ένα Σύνταγμα Ευζώνων και βρισκόταν στην περιοχή Δράμας και Ξάνθης και γ) τη Μεραρχία Σερρών που περιελάμβανε 3 Συντάγματα Πεζικού, Μοίρα Πυροβολικού, Λόχο Μηχανικού και άλλα επικουρικά Τμήματα.
Η 14η Μαΐου 1920 ορίσθηκε ως ημερομηνία έναρξης κατάληψης της Δυτικής Θράκης από τις Μονάδες του Σώματος Στρατού Εθνικής Αμύνης που προήλασαν προς τις καθορισθείσες κατευθύνσεις για την εκπλήρωση της ανατεθείσας αποστολής τους ως ακολούθως:
α) Η Μεραρχία Σερρών,με Διοικητή τον Υποστράτηγο Ε.Ζυμβρακάκη, είχε ως αποστολή την κατάληψη Κομοτηνής και την προώθηση των τμημάτων της σιδηροδρομικώς και πεζή για τη φρούρηση της σιδηροδρομικής γραμμής από Φέρες μέχρι το Κούλελι-Μπουργκάζ (Πύθιο) και για την κατάληψη και φρούρηση του τομέα της Προκαλύψεως προς τη Βουλγαρία. Από τις Μονάδες της Μεραρχίας Σερρών ένα Τάγμα κινήθηκε σιδηροδρομικώς από το Γιασίκιοι Ξάνθης για την αιφνιδιαστική κατάληψη και φρούρηση της σιδηροδρομικής γραμμής Κομοτηνής-Φερών, άλλο δε Τάγμα ανέλαβε την φρούρηση της σιδηροδρομικής γραμμής από Φέρες μέχρι το Κούλελι-Μπουργκάζ (Πύθιο)!
β) Η Μεραρχία Ξάνθης με Διοικητή τον Υποστράτηγο Κ.Μαζαράκη είχε ως αποστολή την κατάληψη Αλεξανδρουπόλεως, Σουφλίου και Διδυμοτείχου. Ένα από τα Τάγματα της Μεραρχίας προωθήθηκε αμέσως ανατολικά της Αλεξανδρουπόλεως για την ασφάλεια της σιδηροδρομικής γραμμής, διότι δεν είχαν αφιχθεί ακόμη τα τμήματα της Μεραρχίας Σερρών που είχαν ως αποστολή την κατάληψη και φρούρηση της σιδηροδρομικής γραμμής Αλεξανδρουπόλεως-Φερών. Ακολούθως και άλλες Μονάδες της Μεραρχίας Ξάνθης προωθήθηκαν προς βορράν και κατέλαβαν τις Φέρες, το Σουφλί, το Διδυμότειχο όπου τα υποδέχθηκαν οι κάτοικοί τους με εκδηλώσεις μεγάλου ενθουσιασμού. Μέχρι τέλους Μαΐου είχε περατωθεί η αποστολή της Μεραρχίας Ξάνθης με την κατάληψη Αλεξανδρουπόλεως, Σουφλίου, Διδυμοτείχου και των χωριών της παρέβριας περιοχής της Δυτικής Θράκης.
γ) Η 9η Μεραρχία με Διοικητή τον Υποστράτηγο Λεοναρδόπουλο είχε ως αποστολή την αιφνιδιαστική κατάληψη των γεφυρών Ουζούν Κιουπρού (οδική) και Κούλελι-Μπουργκάζ (σιδηροδρομική) έως και την πόλη Καραγάτς, την φρούρηση σιδηροδρομικής γραμμής από Κούλελι-Μπουργκάζ μέχρι το Καραγάτς, την αμυντική εγκατάσταση στην έξοδο της γέφυρας του ποταμού Έβρου μεταξύ Αδριανούπολης-Καραγάτς και την εξασφάλιση της προκαλύψεως προς Βουλγαρία μεταξύ Ερυθροποτάμου και ποταμού Έβρου.
Για την εκτέλεση της ανωτέρω αποστολής της 9ης Μεραρχίας αναχώρησε σιδηροδρομικώς από την Ξάνθη την 9η πρωινή ώρα της 14ης Μαΐου 1920 το Μικτό Απόσπασμα «Κούλελι-Μπουργκάζ» και, μετά την άφιξη και συγκέντρωση την επομένη όλων των τμημάτων του Αποσπάσματος στο «Κούλελι-Μπουργκάζ», κατελήφθησαν την 10ην πρωινή ώρα οι γέφυρες Ουζούν Κιουπρού (οδική) και Κούλελι-Μπουργκάζ (σιδηροδρομική).Ταυτοχρόνως αναχώρησε σιδηροδρομικώς από την Ξάνθη και το Μικτό Απόσπασμα Καραγάτς και το απόγευμα της ιδίας ημέρας αφίχθη στον προορισμό του, την δε 1η μεταμεσονύκτια ώρα της 16ης Μαΐου εισήλθε και κατέλαβε το Καραγάτς όπου έτυχε θερμής και ενθουσιώδους υποδοχής από τους Έλληνες κατοίκους του.
Μετά την ολοκλήρωση της καταλήψεως της Δυτικής Θράκης ο Διοικητής του καταλαβόντος την Δυτική Θράκη Σώματος Στρατού Εθνικής Αμύνης, Αντιστράτηγος Ε.Ζυμβρακάκης, εξέδωσε μία πολύ σημαντική Προκήρυξη προς τους κατοίκους της Θράκης, γραμμένη σε τρεις γλώσσες (Ελληνική, Τουρκική, Βουλγαρική), με την οποία τόνιζε ότι ο Ελληνικός στρατός εισέρχεται στην Δυτική Θράκη ως Ελευθερωτής και Προστάτης ζωής, τιμής, περιουσίας, θρησκείας, γλώσσας και ηθών-εθίμων όλων των κατοίκων της ανεξαρτήτως θρησκείας και εθνικότητας!!!
Έτσι αποδεικνύεται ότι τον Μάιο του 1920 ο Σιδηροδρομικός Σταθμός του Πυθίου και ο Οικισμός του ήταν κομβικό σημείο κατά την απελευθέρωση του Έβρου : πάνω στα σύνορα της Δυτικής Θράκης που απελευθερωνόταν και της παραμένουσας σκλαβωμένης Ανατολικής Θράκης· πάνω στη σιδηροδρομική γραμμή, δηλαδή στις μεταφορές των Σωμάτων του Στρατού μέσω του σιδηροδρομικού Σταθμού του Πυθίου· η σπουδαία γεωστρατηγική θέση του Πυθίου τις στιγμές εκείνες φαινόταν επίσης από την γέφυρα που είχε επί του ποταμού και από την εγγύτητά του με την απέναντί του ακμαία κωμόπολη Μακρά Γέφυρα (Ουζούν Κιουπρού).
Ποια είναι η επικρατούσα στο Πύθιο κατάσταση την στιγμή της απελευθέρωσής του από τον ελληνικό στρατό; Στο χωριό 5 μήνες πριν την απελευθέρωση αυτή (χειμώνας 1919, πέρας της πενταετούς προσφυγιάς στην Παλιά Ελλάδα) επέστρεψαν οι Πυθιώτες από την Παλιά Ελλάδα, όπου είχαν καταφύγει από το 1914. Το χωριό είναι κατερειπωμένο, ενώ, όσον αφορά στους κατοίκους που αγωνίζονται να ξαναστήσουν τη ζωή τους, είναι πολύ δύσκολο εμείς που δεν υπήρξαμε Πρόσφυγες να συλλάβουμε επαρκώς τα συναισθήματα εκείνων που επιτέλους για πρώτη φορά αισθάνονται ασφάλεια κάτω από την προστασία του ελευθερωτή Ελληνικού Στρατού. Αυτήν την ψυχική ανάταση των κατοίκων του Πυθίου μού διηγούνταν οι εικοσάρηδες τις στιγμές εκείνες αείμνηστοι παππούδες μου Ιωάννης και Νικόλαος που ήταν γεννημένοι το 1900 και επίσης είχαν πλούσιες εμπειρίες από την κατάταξή τους τότε στον Ελληνικό στρατό και την επακολουθήσασα παρουσία τους στην Μικρά Ασία!
ΖΗΤΩ Ο ΕΛΕΥΘΕΡΩΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ !!!
ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΥΘΙΟ !!!
ΖΗΤΩ Η ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΘΡΑΚΗ ΜΑΣ !!!
ΦΩΤΟ
─ Κάστρο του Πυθίου με την αναγραφή σημαντικών Ιστορικών Χρονικών Περιόδων
─ Σιδηροδρομικός Σταθμός Πυθίου
