Κείμενο του Θεοφάνη Μαλκίδη.
Μετά από ένα έτος πολιορκίας, το Σάββατο του Λαζάρου οι Ελεύθεροι πολιορκημένοι μετέλαβαν των Αχράντων Μυστηρίων από το χέρι του μετέπειτα Εθνομάρτυρος Επισκόπου Ρωγών Ιωσήφ, ο οποίος μαζί με τον Κασομούλη συνέταξαν το σχέδιο της Εξόδου, αρχίζοντας με τη φράση «Εις το όνομα της Αγίας, Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος», αυτή με την οποία θεσμοθετήθηκε να αρχίζουν τα συντάγματα του ελληνικού κράτους.
Αμέσως μετά τη θεία κοινωνία έγινε η σύσκεψη για την Έξοδο : «Ήταν πρωί, Σάββατο του Λαζάρου, 10 Απριλίου του 1826, όταν συγκροτήθηκε το νεκροδόξαστο εκείνο συμβούλιο αποφάσεως. Ήταν ένα συμβούλιο θανάτου. Οι καπεταναίοι είχαν αναλάβει να διερευνήσουν, με ανιχνευτές την ύπαρξη μυστικού δρόμου-διόδων για ακίνδυνο πέρασμα των Ελεύθερων Πολιορκημένων στην ελευθερία. Κανένας όμως δεν έφερε ελπιδοφόρα πληροφορία. Οι λόγχες και οι στενωποί φυλάγονταν άγρυπνα από τους πολιορκητές σε βάθος χώρου και τόπου. Γενική ήταν η κατήφεια και η σιωπηλή θλίψη. Την σιωπή της στιγμής έσπασε η βροντώδης και σταθερή έκρηξη του τρανοδύναμου αρχηγού της Φρουράς, του Θανάση Ραζη-Κότσικα.
Υπάρχει δρόμος ωρέ!
Ποιος είναι, στρατηγέ, και δεν τον λες τόση ώρα; Διαμαρτυρήθηκαν όλοι οι παριστάμενοι.
Είναι ο δρόμος του Θεού, φωνάζει».
Από τους 11.000-12.000 μάχιμους και άμαχους του Μεσολογγίου, σώθηκαν περίπου 1.600 μαχητές, 300 άμαχοι και 13 γυναίκες. Ανάμεσα στους μαχητές, τους διασωθέντες, τους σκοτωμένους και Θρακιώτες που έδωσαν τη μάχη στο Μεσολλόγι, αναδεικνύοντας την αντίσταση ως τρόπο επιβίωσης, ως στάση και πρότυπο ζωής.
Στις μάχες του Μεσολογγίου αναφέρεται ο Θρακιώτης μέλος της Φιλικής Εταιρίας Καπετάν Καραγιώργης και ο Παναγιώτης Μποχόρης από την Αδριανούπολη. Μια άλλη μορφή είναι ο Γεννάδιος από την Σηλυβρία, ο οποίος περιέθαλψε τα διασωθέντα από την καταστροφή του Μεσολογγίου γυναικόπαιδα. Επαναστάτες από τη Στενήματχο και τη Φιλιππούπολη με τις γυναίκες τους έλαβαν μέρος στην υπεράσπιση της πόλης του Μεσολογγίου και συμμετείχαν και στην ηρωική έξοδο όπως προκύπτει από το αρχείο των αγωνιστών του 1821, στο από 3 Φεβρουαρίου 1831 σχετικό έγγραφο. Ενώ ο συμπολεμιστής του Υψηλάντη, μέλος του Ιερού Λόχου και μετέπειτα εθνικός ευεργέτης Κωνσταντίνος Ξενοκράτης από το Σαμάκοβο της Ανατολικής Θράκης, διέθεσε ένα μεγάλος μέρος των χρημάτων του για την ανέγερση του Ξενοκρατείου Παρθεναγωγείου στο Μεσολόγγι.

Μνημείο των Θρακών στον Κήπο των Ηρώων στο Μεσολόγγι.