Εγώ ο Μάτερνος.
Μεγάλωσα και έζησα στη Λυδία της Μ. Ασίας μεταξύ 2ου κ 3ου αι. Είχα καλή ζωή ως τότε και όπως μαρτυρά η επιτύμβια στήλη μου, έτυχα πνευματικής καλλιέργειας. Ήμουν νέος ακόμη, επί αυτοκράτορα Σεπτιμίου Σεβήρου, όταν βρέθηκα στην λαμπρή και περιώνυμη Πλωτινόπολη (πόλη-μητέρα του Διδυμοτείχου). Την είχε ιδρύσει ο ξακουστός Ρωμαίος αυτοκράτορας, ο Τραϊανός, ο οποίος αγαπούσε ιδιαίτερα τις μονομαχίες. Μάλιστα, ο Δίων Κάσσιος έλεγε ότι, επί των ημερών του, μια μονομαχία είχε κρατήσει 117 μέρες και έλαβαν μέρος 8.800 μονομάχοι.
Ένας από αυτούς ήμουν κ εγώ. Κάποιος, που η μαύρη μοίρα του τον έριξε στην κατηγορία των μονομάχων, όπως τόσοι άλλοι της αυτοκρατορίας -να, ο συντοπίτης μου ο Ζμυρνής ήταν και αυτός μονομάχος και ηττήθηκε εδώ στην Πλωτινόπολη από κάποιον Υάκινθο. Ήμουν ένας gladiator δυνατός και ρωμαλαίος, σαν λιοντάρι άγριο που πάλευε με νύχια και με δόντια να επιβιώσει και δεν μου παράβγαινε κανένας •όχι πώς δεν είδα τον θάνατο με τα μάτια μου. Όλο μου το σώμα υπέφερε. Γέμιζα μελανιές, γδαρσίματα, σπάσανε τα πλευρά μου κι άνοιξε 2-3 φορές το κεφάλι μου. Ήμουν, όμως, νέος στην ηλικία, γερό σκαρί κ με κοφτερό μυαλό -για αυτό ακατανίκητος.
Ακόμη κι αν οι θεατές, που ήταν διψασμένοι μόνο για βία και αίμα, δεν νοιάζονταν για την τύχη μου, ούτε δηλαδή και για κανέναν άλλον μονομάχο, παραταύτα με θαύμαζαν και με επευφημούσαν για τις νίκες μου. Όταν έκανα τον γύρω του θριάμβου στο στάδιο, μερικές φορές με πλούσια δώρα στα χέρια μου, ο κόσμος σηκώνονταν όρθιος, με ζητωκραύγαζε δυνατά και με πάθος. Ήμουν ένας υπεραθλητής των ρωμαϊκών χρόνων, ένας πρωταγωνιστής των δημοφιλών munera gladiatoria, όπου προβάλλονταν ο ηρωισμός και παρουσιάζονταν παραδείγματα στρατιωτικής ικανότητας και δύναμης πάνω στις οποίες στηρίζονταν η κυριαρχία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Είχα ακούσει ότι κάποιοι μονομάχοι μετά χρόνια νικών απελευθερώνονταν. Λαχταρούσα κ εγώ την ελευθερία μου κι ονειρευόμουν τις νύχτες, που έπεφτα κατάκοπος και πονεμένος, το πολυπόθητο rudis (το σπαθί που θα σήμανε την ανεξαρτησία μου). Μάχη με τη μάχη, σώμα με σώμα, περίμενα να έρθει εκείνη η στιγμή.
Και ήρθε.
Η γιορτή ήταν μεγάλη. Μετά τη νικητήρια παρθική εκστρατεία, την Πλωτινόπολη τίμησε ο ίδιος ο αυτοκράτορας. Όλοι οι αξιωματούχοι της πολιτικής και του ιερατείου, οι δίαρχοι και οι senatores, είχαν λάβει τη θέση τους. Εκείνο το απόγευμα, το πλήθος είχε μαζευτεί από νωρίς στο αμφιθέατρο της Πλωτινόπολης κι αδημονούσε γεμάτο έξαψη για τον μεγάλο αγώνα. Ο αντίπαλος μου, ο Πασίνεικος, νιοφερμένος στην Πλωτινόπολη, με φήμη όμως που είχε απλωθεί πριν φτάσει ο ίδιος, γεροδεμένος και στιβαρός σαν ταύρος, ύψωσε ταυτόχρονα με μένα τη φωνή του:
-Ave Caesar, morituri te salutant!
Κοιταχτήκαμε με μάτια που πετούσαν φωτιές. Ήμουν πανέτοιμος κ αποφασισμένος, χωρίς καθόλου δισταγμό, για άλλη μια νίκη -ήδη στην Πλωτινόπολη μέσα σε λίγες μέρες δοξάστηκα με τρία κλαδιά φοινικιάς. Γνώριζα ότι η εκπαίδευσή μου ως μονομάχος υπήρξε άριστη κ η εξάρτησή μου, με τη manica, το προστήθιο, το δερμάτινο περίζωμα, τα ocrea κ τις περικνημίδες στα πόδια μου, στο κεφάλι το κράνος, στα χέρια σφιχτά το δόρυ κ την ημικυκλική ασπίδα μου, ήταν από τις πιο βαριές και τις καλύτερες.
Η μάχη ήταν σκληρή κ αδυσώπητη. Ο Πασίνεικος, άξιος αντίπαλος, ατρόμητος και σκληρός σαν βράχος, έπεσε γενναία από το δόρυ μου.
Εγώ, ο Μάτερνος, ένας μελλοθάνατος ήμουν που ποθούσε τις χαρές της ζωής. Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα κατέβαινα στον Άδη μαζί με εκείνον που νίκησα. Πέθανα όπως έζησα, ακροβατώντας στην κόψη ζωής και θανάτου, δοξασμένος νικητής •κατακτητής της αιώνιας ελευθερίας.
Επισκέπτη, εσύ που τώρα θωρρείς στο Βυζαντινό Μουσείο Διδυμοτείχου τη μαρμάρινη με την τοξωτή απόληξη (μάρτυρας θριάμβου) μονομαχική επιτύμβια πλάκα μου, που κείτονταν για 18 αιώνες στην Αγία Πέτρα, στο ελληνιστικό και ρωμαϊκό νεκροταφείο, στα όρια της Πλωτινόπολης, θυμήσου:
“Μάτερνος κείμαι,
νέος Ηρακλής,
ο μούσαις ιν άριστος και εν λουδοις ιν αλοιπτος,
τον Πασιίνεικον κτείνας και αυτός συνκατέβην”
Η ιστορία του Μάτερνου είναι αληθινή, εμπεριέχει, εντούτοις, μυθιστορηματικά στοιχεία.
Κείμενο: Φωτεινή Γραμμενιδου
Φωτογραφία: Sakis Kioutsioukis
Βιβλιογραφία/Διαδικτυογραφία: Γουρίδης, Ντόβα, Τσόκα κ.ά.
Η επιτύμβια στήλη του μονομάχου Μάτερνου που έπεσε αγωνιζόμενος στην Πλωτινόπολη, εκτίθεται στο Βυζαντινό Μουσείο Διδυμοτείχου και αποτελεί μαζί με άλλες παρόμοιες στήλες την απτή απόδειξη του ισχυρισμού των αρμοδίων αρχαιολόγων περί ύπαρξης εντός των ορίων της Πλωτινοπόλεως αρένας ή σταδίου στο οποίο τελούνταν αγώνες μονομάχων κατά τη ρωμαϊκή ακμή της πόλης – μητέρας του Διδυμοτείχου. Απομένει η αρχαιολογική σκαπάνη να ξαναμπεί στο χώρο της “Αγίας Πέτρας” και να αποκαλύψει πολλά και θαυμαστά από το παρελθόν της περιοχής μας.
