ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ – ΕΝΑΣ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ ΚΑΙ ΡΗΞΙΚΕΛΕΥΘΟΣ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΙΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ

Κείμενο του Ιωάννη Α. Σαρσάκη (Καστροπολίτη)

Το Διδυμότειχο στην ιστορική του διαχρονία, έχει να παρουσιάσει πολλά γεγονότα αλλά και πρόσωπα. Όταν βέβαια αναφέρουμε ιστορική διαχρονία, δεν θα πρέπει ο νους μας να ανατρέξει αναγκαστικά σε πολύ παλιές εποχές, καθώς στο Διδυμότειχο γεννήθηκαν και έδρασαν εντός αλλά και εκτός των τειχών, σημαίνοντα πρόσωπα που έζησαν και κατά την λεγόμενη νεότερη εποχή. Ένα από αυτά είναι και ο Γιάννης Γ. Γιαννόπουλος, ο οποίος υπήρξε ένας παρασημοφορημένος στρατιωτικός καθώς και καθηγητής της Ανωτάτης Βιομηχανικής Σχολής Πειραιώς, αφήνοντας το στίγμα του ως ένας πρωτοπόρος, ρηξικέλευθος αλλά και πολυγραφότατος επιστήμων.

Η αδελφή του Γ. Γιαννόπουλου και μεγάλη Ελληνίδα παιδαγωγός Άννα Γιαννοπούλου.

Γεννήθηκε στο Διδυμότειχο στις 15 Οκτωβρίου 1898, πατέρας του ήταν ο Γεώργιος Γιαννόπουλος, αρχοντικής καταγωγής από την Κωνσταντινούπολη και η μητέρα του επίσης αρχοντοπούλα, καταγόταν από το Διδυμότειχο και ανήκε στην οικογένεια Αναγνωστοπούλου. Ο Γιάννης είχε και μία αδελφή, την Άννα, η οποία υπήρξε μια μεγάλη παιδαγωγός με σπουδές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Επίσης η Άννα είχε παρουσιάσει και μια αξιόλογη εθνική δράση, παράλληλα με την εκπαιδευτική, στα παρθεναγωγεία της υπόδουλης τότε Θράκης, καθώς και ένα σημαντικότατο έργο ως διευθύνουσα της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία στη Λάρισα και στην Αθήνα[1].

Ο μικρός Γιάννης έμαθε τα πρώτα γράμματα στο Διδυμότειχο, που την εποχή εκείνη βέβαια ανήκε στην Οθωμανική αυτοκρατορία, και ακολούθως μετέβη με την οικογένειά του στην Κωνσταντινούπολη, όπου περάτωσε τις γυμνασιακές σπουδές του το 1916. Τρία χρόνια αργότερα, το 1919, εισήλθε κατόπιν εξετάσεων στην Σχολή Ευελπίδων, απ΄ όπου απεφοίτησε αριστούχος το 1922 με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού. Λόγω της εμπόλεμης κατάστασης την εποχή εκείνη, όλη η τάξη του 22 κατετάγη στο Πεζικό, ανεξαρτήτως της προσωπικής επίδοσης και της επιλογής του κάθε Εύελπι. Ως Ανθλγός Πεζικού, απεστάλη στην Μικρά Ασία όπου ανέλαβε τα καθήκοντα του διμοιρίτη και του δκτη Λόχου σε Μονάδα του 30^ου Συντάγματος Πεζικού της Χ Μεραρχία του Γ΄ Σώματος Στρατού (από το 1996 το 30^ο ΣΠ ανασυγκροτήθηκε σε 30^η Μ/Κ Ταξιαρχία Πεζικού, υπαγόμενη στην XVI Μ/Κ ΜΠ Διδυμοτείχου και εδρεύει στο χωριό Λαγός Διδυμοτείχου). Για τις υπηρεσίες που προσέφερε στο μικρασιατικό μέτωπο τιμήθηκε με το Μετάλλιο των Εξαιρέτων Πράξεων.

Μετά την Μικρασιατική καταστροφή επέστρεψε στην Ελλάδα, και σύμφωνα με τους Γεώργιο Τολίδη και Παντελή Αθανασιάδη, τοποθετήθηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του το Διδυμότειχο. Την εποχή εκείνη υπήρχαν μεγάλα διασυνοριακά προβλήματα, ιδιαίτερα με άτακτες οπλισμένες ομάδες ληστών από την Βουλγαρία. Στα καθήκοντα του Γιαννόπουλου ήταν η συλλογή πληροφοριών που αφορούσαν τις κινήσεις των Βουλγάρων. Στο πλαίσιο αυτό (όπως μας πληροφορεί ο κος Παντελής Αθανασιάδης), ήρθε σε επαφή με έναν επικίνδυνο Βούλγαρο λήσταρχο τον Στάικοφ (από πατέρα Βούλγαρο και μάνα Ελληνίδα). Ο Στάικοφ είχε επαφές και με άλλους Έλληνες αξιωματικούς, οι οποίοι όπως και ο Γιαννόπουλος αποσπούσαν πολύτιμες πληροφορίες.

Από το κείμενο του κου Παντελή Αθανασιάδη «Ας ¨ζήσουμε¨ στο Διδυμότειχο του 1925», αντλούμε και τις παρακάτω πληροφορίες που αφορούν την ζωή του Γιάννη Γιαννόπουλου κατά την παραμονή του στο Διδυμότειχο. Ο Γιαννόπουλος, είχε μια έντονη παρουσία στην πολιτιστική και θρησκευτική κίνηση της πόλης. Κατά τις μεγάλες εορτές όπως Θεοφάνια, 25^η Μαρτίου κλπ, αναλάμβανε τα καθήκοντα του επικεφαλής αξιωματικού, για το τιμητικό άγημα μπροστά στον Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Αθανασίου. Στον χορό που διοργάνωσε ο Σύλλογος Ισραηλίτιδων Κυριών, συγκαταλέχθηκε μεταξύ των διακριθέντων χορευτών. Επίσης συμμετείχε στην χοροεσπερίδα του νεοϊδρυθέντος Συλλόγου της πόλης «Πρόοδος», όπου στον υπόψη Σύλλογο είχε προσκληθεί και πραγματοποίησε μια επιμορφωτική διάλεξη με θέμα την δημοτική γλώσσα. Λάτρης των γραμμάτων έδωσε και το παρόν στις σχολικές γιορτές που αφορούσαν τη λήξη των μαθημάτων του σχολικού έτους.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ στις 27-8-1925

Το 1925 προήχθη στο βαθμό του Υπολοχαγού και μετατάχθηκε στο όπλο της αρχικής του επιλογής που ήταν το Μηχανικό, με βασική ειδικότητα τις τηλεπικοινωνίες (την εποχή εκείνη δεν υπήρχε το όπλο των Διαβιβάσεων, οι ειδικότητες των τηλεπικοινωνιών ανήκαν στο Μηχανικό). Υπηρέτησε αρχικά ως Διμοιρίτης στο Σύνταγμα τηλεφωνητών και στη συνέχεια ανέλαβε τα καθήκοντα της διοίκησης του Λόχου Ασυρματιστών, παράλληλα φοίτησε με μεγάλη επιτυχία και στο κέντρο Ασυρμάτου του Στρατού.

Η εξειδίκευση και η άριστη κατάρτισή του στους τομείς των επικοινωνιών τον κατέστησαν επί σειρά ετών, καθηγητή στις παρακάτω Στρατιωτικές Σχολές : Κέντρο Συνδέσμου και Διαβιβάσεων, Σχολή Εφαρμογής Μηχανικού, Σχολή Εφέδρων Αξκων Μηχανικού, Κέντρο Αντιαεροπορικής Βολής και Κέντρο Αρμάτων Μάχης.

Κατά το έτος 1930 απεστάλη στην Στοκχόλμη ως μέλος διμελούς επιτροπής για την παραλαβή ασυρμάτων. Μετά την παρέλευση δύο ετών το 1932 επέστρεψε στην Ελλάδα αφού είχε περατωθεί η διαδικασία παραλαβής. Επιστρέφοντας στην πατρίδα συνέχισε την υπηρεσία του ως Υπολοχαγός στην ειδικότητα του Ραδιοηλεκτρολόγου Αξιωματικού, όπου το 1934 προήχθη σε Λοχαγό.

Το 1935 τάχθηκε με το μέρος των Βενιζελικών αξκών, στο αποτυχημένο κίνημα εναντίον της τότε κυβέρνησης του Παναγή Τσαλδάρη, με αποτέλεσμα να αποταχθεί από τις τάξεις του στρατού.

Οι επιστημονικές του γνώσεις επάνω στα θέματα της ραδιοηλεκτρολογίας τον βοήθησαν ώστε το 1936 να προσληφθεί ως μηχανικός ασυρμάτων στην αντιπροσωπεία της Γερμανικής εταιρείας Telefunken του Αλέξανδρου Ζαχαρίου στην Αθήνα, στην οποία τα επόμενα χρόνια υπήρξε διάδοχη κατάσταση και μετονομάστηκε σε siemens ελληνική.

Το 1937, αν και απότακτος του Βενιζελικού κινήματος του 1935, προσκλήθηκε από την Βασιλική Ελληνική Αεροπορία και την εταιρεία Telefunken στο Βερολίνο, για να βοηθήσει στην παραλαβή υλικού ασυρμάτων. Στη Γερμανία διέμεινε για 14 μήνες, και όταν περατώθηκε η παραλαβή των υλικών, επέστρεψε στην Αθήνα και στην εταιρεία siemens ελληνική.

Με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940, ο Γιάννης Γιαννόπουλος επανέρχεται στις τάξεις του στρατού ως «έφεδρος εκ μονίμων» Λοχαγός του Μηχανικού, αναλαμβάνοντας την διοίκηση Διαβιβάσεων της XV Μεραρχίας. Για την πολεμική του δράση τιμήθηκε και πάλι, αυτή τη φορά με το «Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας».

Μετά το τέλος του Ελληνοϊταλικού πολέμου και την γερμανική εισβολή στην Ελλάδα, ο Γιαννόπουλος επανήλθε για εργασία στην εταιρεία siemens ελληνική. Απ’ την υπόψη εταιρεία παραιτήθηκε τον Οκτώβριο του 1941, καθόσον του προτάθηκε και ανέλαβε τα καθήκοντα του αρχιμηχανικού της τότε ιδρυθείσης Ανωνύμου Ελληνικής Ραδιοφωνικής Εταιρείας (ΑΕΡΕ) Αθηνών. Τις ημέρες όπου οι Γερμανοί κατακτητές έφευγαν από την Ελλάδα, προσπάθησαν να καταστρέψουν τις εγκαταστάσεις της ΑΕΡΕ, αλλά και να την χρησιμοποιήσουν για να εκπέμψουν την προπαγάνδα τους μέχρι την τελευταία στιγμή. Όπως πληροφορούμαστε από το βιβλίο Ελληνική Ραδιοφωνία που εξέδωσε ο οργανισμός ΡΑΔΙΟ – ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ ο Γιάννης Γιαννόπουλος και οι συνεργάτες του κατόρθωσαν να αποτρέψουν (εν μέρει) τα σχέδιά τους, συγκεκριμένα : «Την 11^ην Οκτωβρίου 1944 εγκατεστάθη ¨συνεργείον καταστροφής¨ εις τον Σταθμόν υπό τον Γερμανόν Λοχαγόν Διαβιβάσεων Schmidt, το οποίον και αντικατέστησε τους ευζώνους. Εις τας 11:45 π.μ. της 12^ης Οκτωβρίου και ενώ αι Αθήναι, παρ’ όλην την παρουσίαν των Γερμανών, είχον ήδη σημαιοστολισθεί, διεκόπη η εκπομπή λόγω μικροβλάβης εις ανεμιστήρα βοηθητικού κινητήρος. Με το πρόσχημα της επισκευής της βλάβης κατόρθωσαν οι επί κεφαλής του Σταθμού Ι. Γιαννόπουλος, Διον. Μπαταΐμης και Β. Ασλανίδης να μη λειτουργήσει ο Σταθμός και να μη μεταδοθούν τα Γερμανικά προγράμματα της 12 μεσ. και 3 μ.μ., παρ’ όλην την πίεσιν την οποίαν εξήσκησεν ο Γερμανός Διευθυντής του προγράμματος Wolf».

Στη θέση του αρχιμηχανικού της ΑΕΡΕ έμεινε μέχρι τις αρχές του 1945, διότι για ακόμη μία φορά προσκλήθηκε στις τάξεις του Ελληνικού Στρατού με το βαθμό του Ταγματάρχη των Διαβιβάσεων. Με το που έληξε η πολεμική περίοδος κατά τα τέλη του 1945 αποστρατεύτηκε με τον βαθμό του Αντισυνταγματάρχη. Κατά το μικρό αυτό διάστημα της στρατιωτικής του υπηρεσίας διετέλεσε διοικητής της Σχολή Διαβιβάσεων.

Επόμενη κίνηση του, μετά και τη νέα του αποστρατεία, ήταν να ιδρύσει σε συνεργασία με την εταιρεία «Ράδιο Καραγιάννη» το Κέντρο Ηλεκτρονικών Σπουδών, το οποίο κατήρτιζε ραδιοτεχνίτες. Ο Γιάννης Γιαννόπουλος υπήρξε στυλοβάτης αυτής της προσπάθειας με τη συγγραφή βιβλίων και την παρουσίαση διαλέξεων, ιδιαιτέρως στην αίθουσα του Συλλόγου ¨Παρνασσός¨, αλλά και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Ο κος Παναγιώτης Καλογιάννης (που βοήθησε την έρευνά μας με το αρχειακό υλικό που μας απέστειλε), είχε παραβρεθεί ως μαθητής του Γυμνασίου στις αρχές της δεκαετίας του 1950, σε διάλεξη του Γιάννη Γιαννόπουλου στην Κομοτηνή, με θέμα ¨Ατομική Ενέργεια”, στο κινηματοθέατρο ΑΤΤΙΚΟΝ.

Εν μέσω του εμφυλίου πολέμου το 1948 επιστρατεύθηκε εκ νέου και υπηρέτησε μέχρι το 1950 στην Σχολή Αξιωματικών Διαβιβάσεων (ΣΑΔ) του Κέντρου Εκπαιδεύσεως Διαβιβάσεων (ΚΕΔ), όπου παρέδωσε μαθήματα ραδιοηλεκτρολογίας.

Μετά την αποστρατεία του προσλήφθηκε αμέσως στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας ως τεχνικός διευθυντής. Στη θέση αυτή ο Γιάννης Γιαννόπουλος διέμεινε μέχρι το 1958, καθώς στις 3 Ιουνίου του ιδίου έτους υπέβαλε το βιογραφικό του σημείωμα στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Πειραιώς (νυν Πανεπιστήμιο Πειραιώς), όπου προσλήφθηκε ως Ειδικός Καθηγητής Ραδιοηλεκτρολογίας. Η σχολή αυτή υπήρξε και ο τελευταίος επαγγελματικός σταθμός για τον αείμνηστο Διδυμοτειχίτη Γιάννη Γιαννόπουλο, ο οποίος λόγω της μεγάλης του αγάπης για την επιστήμη του, επέλεξε την θέση αυτή ώστε να μπορέσει να διδάξει και να καταρτίσει νέους επιστήμονες στον κλάδο της ραδιοηλεκτρολογίας και των τηλεπικοινωνιών.

Θα πρέπει επίσης να τονίσουμε, ότι ο Γιάννης Γιαννόπουλος υπήρξε ένας πολυγραφότατος επιστήμονας και θεωρητικός καθώς άφησε ένα πλούσιο συγγραφικό έργο (μέρος του παραθέτουμε παρακάτω), μέσω του οποίου καταφαίνεται η επιστημοσύνη του, η πρωτοποριακή σκέψη του και το ευρύτατο πνεύμα του.

Έργα του Γιάννη Γιαννόπουλου (βιβλία – άρθρα) :

1. Στοιχεία Ραδιογωνιομετρίας. Στρατιωτική Επιθεώρηση 1928.

2. Στοιχεία Ραδιοτηλεγραφίας, Ραδιοτηλεφωνίας και Ραδιογωνιομετρίας 1929.

3. Ο ασύρματος για τους φαντάρους μας 1930.

4. Κύματα και Ραδιόφωνο Έκδοση Γκοβόστη 1939.

5. Τηλεόραση, το όνειρο που πραγματοποιήθηκε Ραδιοτεχνικές εκδόσεις Ράδιο Καραγιάννη ΑΕ 1946.

6. Καθοδικός σωλήνας και Ταλαντοσκόπιον Ραδιοτεχνικές εκδόσεις Ράδιο Καραγιάννη ΑΕ 1946.

7. Ηλεκτρολογία Ραδιοτεχνικές τρίτομο εκδόσεις Ράδιο Καραγιάννη ΑΕ 1945 (Το βιβλίο αυτό για πολλά χρόνια θεωρούνταν κλασικό στο είδος του και χρησιμοποιήθηκε ως διδακτικό βιβλίο σε μεσαίες και ανώτερες σχολές).

8. Η δημοτική στον επιστημονικό λόγο 1950.

9. Ηλεκτροτεχνία.

10. Οι κεραίες στην τηλεόραση θεωρία και πράξη 1966.

11. Οι ημιαγωγοί : δίοδες και τρανζίστορες 1968.

12. Τηλεόραση : Δέκτης, βλάβες, έγχρωμη τηλεόραση 1970.

13. Το δυαδικό και άλλα αριθμητικά συστήματα : Η αριθμητική των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών 1971.

14. Ο ηλεκτρονικός ψηφιακός υπολογιστής για όλους 1973.

15. Αλβέρτος Αϊνστάιν – Ο γίγαντας της επιστήμης 1979

Βιβλίο του Γ. Γιαννόπουλου, Τηλεόραση, το όνειρο που πραγματοποιήθηκε Ραδιοτεχνικές εκδόσεις Ράδιο Καραγιάννη ΑΕ 1946.

Όπως γράφει ο ίδιος στο κείμενο «Η δημοτική γλώσσα στην επιστήμη», το σύνολο του έργου του αποτελείται από 4.094 σελίδες επιστημονικού λόγου, γραμμένο στη δημοτική. Ο Γιαννόπουλος ήταν υποστηρικτής της δημοτικής γλώσσας (όπως είδαμε παραπάνω ήδη από το 1925 έκανε ομιλίες επί του θέματος), καθώς πίστευε ότι ειδικά για τις θετικές επιστήμες, στα συγγράμματα των οποίων υπάρχουν και πολλές ξενικές ορολογίες, θα έπρεπε να γράφονται και να διδάσκονται στη δημοτική, έτσι ώστε το μάθημα να είναι πιο κατανοητό στους διδασκόμενους και να πάψουν να παπαγαλίζουν. Ενδεικτικά να παραθέσουμε ένα απόσπασμα από τον πρόλογο του τρίτομου βιβλίου του ¨Ηλεκτρολογία¨, όπου γράφει τα εξής : «Για να ζωντανέψω περισσότερο τα θέματα, μεταχειρίστηκα ύφος απλό και γλώσσα, όσο είναι βολετό, τη Δημοτική μας, που δεν υστερεί καθόλου σε ικανότητα να διατυπώσει και τα επιστημονικά θέματα, όπως θα διαπιστώσουν όσοι με διαβάσουν με καλή θέληση και κατανόηση και όσοι ξέρουν, πως το γλωσσικό ζήτημα δεν είναι για τις λέξεις, αλλά για το βασικότερο σε κάθε γλώσσα, – για το τυπικό της. Θεληματικά απέφυγα μερικούς τύπους, που, αν και είναι απόλυτα σύμφωνοι με το τυπικό της Δημοτικής, χτυπούν όμως λιγάκι παράξενα στ’ αυτί και προ παντός στο αρρωστημένο ακόμη από την τυπωμένη καθαρεύουσα μάτι αρκετών ακατατόπιστων αναγνωστών».

Βιβλίο του Γιάννη Γιαννόπουλου, Ο Ηλεκτρονικός Ψηφιακός Υπολογιστής για όλους.

Γεγονός είναι πάντως, κρίνοντας από τους τίτλους των συγγραμμάτων του, ότι υπήρξε ένας πρωτοποριακός επιστήμονας για τα ελληνικά δεδομένα της εποχής του, καθώς με τις γνώσεις του αλλά και την διδασκαλία του συνέβαλε τα μέγιστα στο να αναπτυχθούν και να εξαπλωθούν στην πατρίδα μας οι ασύρματες τηλεπικοινωνίες (με τεράστια προσφορά στο στρατό), το ραδιόφωνο και η τηλεόραση. Επίσης σε ¨ανύποπτους¨ θα λέγαμε καιρούς (αρχές δεκαετίας του 70) έγραψε για τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές τονίζοντας την μελλοντική ευρεία τους χρήση (επαγγελματική και οικιακή), γεγονός που ζούμε σήμερα. Χαρακτηριστικά από τον πρόλογο του βιβλίου του ¨Ο Ηλεκτρονικός Ψηφιακός Υπολογιστής για Όλους¨, το οποίο συνέγραψε το 1973, ερανιζόμαστε τα παρακάτω : «Αυτό το μικρό βιβλίο, γραμμένο σε ύφος απλό και σκιτσαρισμένο ανάλογα, προσπαθεί να εξηγήσει με κοινές έννοιες και, φυσικά, σε γενικές γραμμές, πως λειτουργεί ο ¨ψηφιακός¨ υπολογιστής, ο συνηθέστερος στις διάφορες Επιχειρήσεις. Το βιβλίο αποτελεί μια πρώτη και απλή μύηση στο υλικό (hardware) και στο πνευματικό (software) μέρος του υπολογιστή». Από τον υπόψη πρόλογο αξίζει να παραθέσουμε και τον επίλογό του, όπου καταδεικνύεται η επιρροή των βιβλίων του Γιαννόπουλου στους νέους της εποχής του : «πάνε πολλά χρόνια, που είχα βγάλει ένα παρόμοιο εκλαϊκευτικό βιβλιαράκι, το ¨Κύματα και Ραδιόφωνο¨. Στα 1945, κάποιος απόφοιτος Γυμνασίου προβληματιζόμενος τι ν’ ακολουθήσει, Νομικά η Ηλεκτρονικά, είδε το βιβλίο, τ’ αγόρασε και το διάβασε σε μια νύχτα. Κατά το Σολωμικό : ¨Άστραψε φως και γνώρισεν ο νιός τον εαυτό του¨. Ο νεαρός πήρε την απόφαση του. Ακολούθησε Ηλεκτρονικά και σήμερα είναι ένας από τους καλύτερους Ηλεκτρονικούς μας. Το μικρό εκείνο βιβλίο, πέφτοντας σα σπόρος σε πρόσφορο έδαφος, καρποφόρησε. Έκανε το θαύμα του. Εύχομαι κι αυτό το απλό βιβλίο να φέρει παρόμοιο πάλιν αποτέλεσμα σε κάποιον απόφοιτο Γυμνασίου, προικισμένον με την σχετική έφεση. Πάμπολλες φορές, ασήμαντα περιστατικά καθορίζουν την τύχη των ανθρώπων».

Επίσης από τα κείμενα ¨Η δημοτική στον επιστημονικό λόγο¨ και ¨Αλβέρτος Αϊνστάιν – Ο γίγαντας της επιστήμης¨, μπορούμε να διακρίνουμε την πλούσια και ευρεία σε πολλούς τομείς μόρφωσή του, καθώς βεβαίως και την ωραία και προσεγμένη δημοτική γλώσσα που χρησιμοποιεί, κατορθώνοντας να κάνει τα κείμενα του κατανοητά και εύληπτα στους αναγνώστες.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του λόγω και κάποιων προβλημάτων υγείας στα πόδια του, παρέμεινε στο σπίτι του (στην Αθήνα στο Νέο Ψυχικό), όπου και πέθανε στις 20 Απριλίου 1984. Ο επίσης Διδυμοτειχίτης, επιθεωρητής μέσης εκπαίδευσης και ιστορικός ερευνητής Γιώργος Τολίδης, δίκην μνημοσύνου, έγραψε για τον καλό του φίλο Γιάννη Γιαννόπουλο, το ακόλουθο άρθρο το οποίο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα του Συλλόγου Εβριτών Αθήνας ¨Παλμός του Έβρου¨ (Αρ. φύλλου 63 – Φλεβάρης 1985) : «Τον πρωτογνώρισα στο Διδυμότειχο ως Ανθυπολοχαγό τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς μου από την Ανατολική Θράκη. Τον ξαναείδα ύστερα από λίγα χρόνια στην Αλεξανδρούπολη. Έπειτα εκάναμε χρόνια ν’ ανταμώσουμε. Ο Γιάννης αργότερα παραιτηθείς του στρατεύματος εργάσθηκε πολλά χρόνια ως ειδικός καθηγητής στην Ανωτ. Βιομηχανική Σχολή Πειραιώς. Στην Αθήνα συναντηθήκαμε ως συνταξιούχοι πλέον και οι δύο ασχολούμενοι με συγγραφή θεμάτων αρμοδιότητος του ο καθένας. Εν τω μεταξύ ο Γιάννης πιασμένος από τα πόδια του έπαψε να κυκλοφορεί στην Αθήνα. Τα λέγαμε όμως από τηλεφώνου. Συχνά με καλούσε σπίτι του. Κάποια μέρα, Μάιος του 1980, νομίζω πως ήταν, μαζί με τη γυναίκα μου και τη κοινή φίλη κ. Ελένη Παπαδοπούλου, επίσης Διδυμοτειχίτισσα πήγαμε στο Γιάννη, στο Νέο Ψυχικό, στο ωραίο ανθοστόλιστο σπίτι της οδού 28^ης Οκτωβρίου. Θυμηθήκαμε πολλά από τη ζωή του Διδυμοτείχου. Και όταν οι τρεις κυρίες αφοσιώθηκαν σε ξεχωριστή παρέα ο Γιάννης με ξενάγησε στο ωραίο σπίτι τους και προπαντός στην πλούσια βιβλιοθήκη του. Ομολογώ ότι εντυπωσιάστηκα από την τεράστια βιβλιοθήκη και τον πλούτο  των επιστημονικών συγγραμμάτων. Εκείνο που διέκρινε το Γιάννη Γιαννόπουλο από τους άλλους επιστήμονες ήταν η ωραία δημοτική γλώσσα, την οποία χρησιμοποιούσε στην εκλαΐκευση των επιστημονικών του γνώσεων.

Και όταν ξανακαθίσαμε στο γραφείο του με χαρά και ικανοποίηση μου έδειξε φωτογραφίες από την εκδήλωση που έκαμε προς τιμήν του την 31-5-78 ο Μορφωτικός Εξωραϊστικός Σύλλογος Νέου Ψυχικού, όπου για τη ζωή και το έργο του μίλησε ο διαπρεπείς φιλόλογος, ιστορικός, λογοτέχνης και κριτικός Γιώργος Βαλέτας. Αυτή υπήρξε η τελευταία προσωπική συνάντηση μου με τον αξέχαστο συμπατριώτη και φίλο Γιάννη. Ύστερα περιοριστήκαμε πάλι στο τηλέφωνο ώσπου ξαφνικά μια μέρα, την Μεγάλη Παρασκευή (20-4-84) μας έφυγε για τον άλλο κόσμο. Αγαπητέ και αλησμόνητε Γιάννη, συγχώρεσέ μας, αν λόγοι ανώτεροι δεν επέτρεψαν να βρεθούμε κοντά σου στην τελευταία στιγμή και να σε αποχαιρετήσουμε, όπως είχαμε υποχρέωση, ιδιαιτέρως εγώ φίλος και συμπατριώτης σου, αλλά και ως Γενικός Γραμματέας της Εταιρείας Θρακικών Μελετών της οποίας υπήρξες άλλοτε επίλεκτο μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου. Όμως να είσαι βέβαιος ότι σε συνοδεύουν ολόθερμες δεήσεις και ευχές των πολυπληθών φίλων και συμπατριωτών σου∙ να είναι ελαφρό το χώμα της Αττικής γης που σε σκέπασε και αιωνία η μνήμη σου».

Αναφορικά με την τιμητική εκδήλωση που διοργάνωσε προς τιμήν του Γιάννη Γιαννόπουλου στις 31 Μαΐου 1978, ο Μορφωτικός και Εξωραϊστικός Όμιλος Νέου Ψυχικού, παραθέτουμε τα παρακάτω στοιχεία που αλιεύσαμε από το ¨Δελτίον Νέου Ψυχικού¨ που εξέδιδε ο υπόψη όμιλος, τεύχος 10-11 Νοέμβρης 1978 : «Την Τετάρτη, 31 Μαΐου, στις 7:00 το βράδυ, ο Μορφωτικός και Εξωραϊστικός Όμιλος του προαστίου μας τίμησε ένα διακεκριμένο επιστήμονα και συγγραφέα, τον συμπολίτη μας κ. Γιάννη Γιαννόπουλο. Σε μια πυκνή συγκέντρωση, στην οποία παρευρέθηκαν και αρκετοί εκπρόσωποι των γραμμάτων και της επιστήμης, μίλησε για τη ζωή και το έργο του ξεχωριστού πνευματικού ανθρώπου, ο διαπρεπής λογοτέχνης κ. Γιώργος Βαλέτας. Μετά το τέλος της ομιλίας, ο Πρόεδρος του Δ.Σ. του ΜΕΟ κ. Ελευθ. Δεληγιάννης, υπογράμμισε με λίγα λόγια αγάπης και τιμής την σημασία της ωραίας εκδήλωσης και πρόσφερε στον κ. Γιαννόπουλο περγαμηνή, με το παρακάτω τιμητικό ψήφισμα :

ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΞΩΡΑΪΣΤΙΚΟΣ ΌΜΙΛΟΣ ΝΕΟΥ ΨΥΧΙΚΟΥ – ΨΗΦΙΣΜΑ – ΤΥΧΗι ΑΓΑΘΗι ΕΔΟΞΕ στο Μορφωτικό και Εξωραϊστικό Όμιλο Νέου Ψυχικού. ΤΟ ΓΙΑΝΝΗ Γ. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ άνδρα ενάρετο, επιστήμονα κορυφαίο και συγγραφέα πρωτοπόρο του επιστημονικού δημοτικισμού, για όσα έπραξε για την πολιτιστική ανάπτυξη του Έθνους ΝΑ ΤΟΝ ΤΙΜΗΣΕΙ και να τον ανακηρύξει άξιο του προαστίου μας και της Πατρίδας, σε ιδιαίτερη συγκέντρωση στην αίθουσα διαλέξεων της Πνευματικής Εστίας Νέου Ψυχικού, την τριακοστή πρώτη Μάη του χίλια εννιακόσια εβδομήντα οκτώ. Μετά την επίδοση της περγαμηνής, και σε μια ατμόσφαιρα που κυριαρχούσε διάχυτη η συγκίνηση, μίλησε ο κ. Γιαννόπουλος, ο οποίος με τη γνωστή μετριοφροσύνη του ευχαρίστησε τον εκλεκτό ομιλητή που ανάλυσε τόσον ωραία και επιτυχημένα τη ζωή και το έργο του και το Διοικητικό Συμβούλιο του ΜΕΟ για την ωραία τελετή που οργάνωσε. Ακολούθησε δεξίωση με προσφορά αναψυκτικών, στον χώρο της Βιβλιοθήκης της Πν. Εστίας. Στην Αίθουσα Διαλέξεων αναρτήθηκε, τιμητικά, η φωτογραφία του διαπρεπή συμπολίτη μας».

Κλείνοντας το παρόν κείμενο, ως επίλογο θα παραθέσουμε ένα αφιερωματικό ποίημα που έγραψε για τον Γιάννη Γιαννόπουλο (μετά τον θάνατο του), ο Διδυμοτειχίτης λογοτέχνης Βασίλης Σιναπίδης (περί του Β. Σιναπίδη βλέπε  : kastropolites.com / Βασίλειος Σιναπίδης ο βραβευμένος ευπατρίδης Διδυμοτειχίτης λογοτέχνης), ο οποίος ήταν συγγενής του Γιαννόπουλου και από μικρό παιδί έτρεφε αισθήματα αγάπης και θαυμασμού για τον θείο του Γιάννη. Στο ποίημα αυτό ο υπερήφανος για τον θείο του Β. Σιναπίδης, συμπυκνώνει το βίο και τα έργα του Γιαννόπουλου, τονίζοντας τον ρηξικέλευθο χαρακτήρα του, την επιστημοσύνη του, αλλά βεβαίως και την Θρακιώτικη – Καστρινή του καταγωγή. Το υπόψη ποίημα  δημοσιεύθηκε αρχικά στο περιοδικό «Αιολικά Γράμματα» τεύχος 83-84 και κατόπιν στην ποιητική συλλογή του Βασίλη Σιναπίδη ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ 1943-1986 Εκδόσεις Πηγής Αθήνα 1987.

ΣΤΟ ΘΕΙΟ ΜΟΥ ΓΙΑΝΝΗ (ΩΔΗ ΣΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ)

Αθήνα 6-10-1984

Μοιρολόγια δεν πρέπουν τον τάφο σου,

μήτε θρηνητικές μελωδίες.

Εσένανε ηρωική σου ταιριάζει ελεγεία :

ενός Σιμωνίδη αθάνατο δίστιχο,

χρυσός του Πινδάρου ένας ύμνος !..

Καβαλάρη σε βλέπω σε φαρί πάνω κάτασπρο,

να ροβολάς στους θρακιώτικους κάμπους

απ’ της Ροδόπης τα δάση τα ολόσγουρα∙

μ’ ορθό το κοντάρι της γνώσης τ’ ολόχρυσο,

με το σπαθί της ρωμαίικιας λαλιάς τ’ ασημένιο,

να χαλάσεις το δράκο, που κράταγε

τη βρυσομάνα του λόγου φραγμένη.

Σαν τον Αη Γιώργη, λεβέντη του Κάστρου μας,

με το φλάμπουρο της Ρωμιοσύνης να κυματίζει ανάερα,

μπροστάρης χύθηκες στη Μικρασία και στην Πίνδο,

με τη λυτρωτική φλόγα στ’ αντρίκιο βλέμμα σου !..

Απ’ τις όχθες του Έβρου ξεκίνησες, σαν άγριος Θρακιάς,

να γκρεμίσεις ταμπού και βρυκόλακες∙

κι απ’ το Βόσπορο έφερες δροσερά μαϊστράλια.

Τα κάστρα του σκοταδιού και της αμάθειας κουρσεύοντας,

πελώριες άναψες στ’ αθάνατα βουνά φρυκτωρίες,

με το ραδιόφωνο, με τον ασύρματο, με την τηλεόραση

τη μεγάλη να διαλαλήσεις νίκη σου.

Και τώρα της φαμελιάς μας δυναμάρι αξετίμητο,

μας άφησες ορφανούς απ’ το γλυκό σου χαμόγελο,

κι απ’ της ανθρωπιάς σου τη ζεστή παρουσία !..

Στα παιδιά μας, ωστόσο, που ορέγονται και διψούν για τη μάθηση,

της βρυσομάνας σου χάρισες τ’  αθάνατα νάματα,

και της επιστήμης τ’ αξετίμητα δώρα.

Με το δάφνινο τώρα στεφάνι στα Ηλύσια,

σαν το Διαγόρα με τους άλλους αθανάτους,

τον Πυρρίχιο χορό πας να σύρεις !..

Για την συγγραφή του παρόντος κειμένου οφείλουμε πολλές ευχαριστίες στους :

κα. Λυμπεροπούλου Αθηνά του τμήματος διδακτικού εκπαιδευτικού προσωπικού του Πανεπιστημίου Πειραιώς, για την αποστολή του βιογραφικού σημειώματος του Γιάννη Γιαννόπουλου.

κα. Ζωή Πασχαλίδου και κο. Παναγιώτη Καλογιάννη για την παραχώρηση και αποστολή πρωτότυπων στοιχείων.

Τα υπόλοιπα στοιχεία ερανιστήκαμε από άρθρα, κείμενα και βιβλιογραφία, όπως αυτά παρατίθενται παρακάτω.

Πηγές κειμένου :   

– Βιογραφικό σημείωμα του Γιάννη Γιαννόπουλου υποβληθέν στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Πειραιώς στις 3-6-58 (Πανεπιστήμιο Πειραιώς Αρ. Πρωτ. 20181555/29-3-2018).

– Βασίλης Σιναπίδης, ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ 1943-1986, Εκδόσεις Πηγής, Αθήνα 1987.

– Γιάννης Γιαννόπουλος, Ηλεκτρολογία, εκδόσεις Ράδιο Καραγιάννη, Αθήνα 1945 – 1950

– Γιάννης Γιαννόπουλος, Ο Ηλεκτρονικός Ψηφιακός Υπολογιστής για Όλους, Αθήνα 1973

– Γιάννης Γιαννόπουλος, Αλβέρτος Αϊνστάιν – Ο γίγαντας της επιστήμης Αθήναι 1979.

– Γιάννης Γιαννόπουλος, Η Δημοτική γλώσσα στην Επιστήμη, Επιθεώρηση Χωροφυλακής Ιούλιος 1982, Τεύχος 151 https://docplayer.gr/61751294-Theorisi-ioylios-1982-etos-13-teyhos-151.html.

– Δελτίον Νέου Ψυχικού του Μορφωτικού και Εξωραϊστικού Ομίλου Νέου Ψυχικού τεύχος 10-11 Νοέμβρης 1978.

– Ελληνική Ραδιοφωνία, έκδοση Οργανισμού ΡΑΔΙΟ – ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ 1952.

– Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης https://opac.kozlib.gr/cgi-bin/koha/opac-search.pl.

– «ΠΑΛΜΟΣ ΤΟΥ ΕΒΡΟΥ» Εφημερίδα του Συλλόγου Εβριτών Αθήνας, https://faros-24.gr, Παπαθανάκης Σταύρος.

– Παντελής Αθανασιάδης, Λήσταρχος Στάικοφ: έδρασε στη Ροδόπη, θάφτηκε στο Διδυμότειχο, το 1927, https://sitalkisking.blogspot.com

– Παντελής Αθανασιάδης, Ας «ζήσουμε στο Διδυμότειχο του 1925, https://sitalkisking.blogspot.com

– Τεχνικό επιμελητήριο Ελλάδας http://library.tee.gr/.

– Φυσιογνωμίαι Τινές Αρσακειάδων, Επ’ ευκαιρία της εκατονταετηρίδος της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας 1836-1936.

Υποσημείωση

[1]. Η Άννα Γιαννοπούλου, γεννήθηκε στον Βαθυρρύακο του Βοσπόρου, σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου των Αθηνών καθώς και στην Παιδαγωγική σχολή του πανεπιστημίου του Παρισίου. Ξεκινώντας την διδασκαλική της σταδιοδρομία, ανέλαβε από νεαρή ηλικία την διεύθυνση παρθεναγωγείων στην υπόδουλη τότε Θράκη. Λόγω της εθνικής της δράσης, απειλήθηκε από τους Βουλγάρους, με αποτέλεσμα να ανακληθεί εσπευσμένως να επιστρέψει στο Ζάππειο Εθνικό Παρθεναγωγείο της Κωνσταντινουπόλεως, όπου είχε μαθητεύσει κατά το παρελθόν. Τα επόμενα χρόνια διορίσθηκε διευθύνουσα στο Αρσάκειο της Λάρισας (1923-1924) και κατόπιν μετατέθηκε στο Αρσάκειο των Αθηνών (1934-1948), όπου το 1934 της ανατέθηκε η διεύθυνση της Σχολής και το 1935 η προεδρία του Συνδέσμου των αποφοίτων της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία). Το 1925 έλαβε μέρος στο πρώτο εκπαιδευτικό ταξίδι, των Ελλήνων παιδαγωγών στην Ελβετία. Εκτός από την Ελβετία η Άννα Γιαννοπούλου επισκέφθηκε και σχολές στην Ιταλία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, την Γερμανία και την Σουηδία, όπου μελέτησε τα παιδαγωγικά συστήματα τους. Για την εν γένει δράση της ως παιδαγωγού και διευθύνουσας, έλαβε πολλές τιμητικές διακρίσεις και εντός αλλά και εκτός Ελλάδος. Χαρακτηριστικά ο Γιάννης Γιαννόπουλος μετά το θάνατό της, της αφιέρωσε ένα τρίτομο βιβλίο του, γράφοντας τα εξής : «Στην αδελφή μου Άννα που έσβησε μορφώνοντας Ελληνοπούλες».

Φωτογραφίες – Αρχεία